๐ ํด๋น ํฌ์คํ ์ CS ์์ 'ํ ๊ถ์ผ๋ก ์ฝ๋ ์ปดํจํฐ ๊ตฌ์กฐ์ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ'์ ์ฝ๊ณ ์ ๋ง์ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ์ ๋ฆฌ, ์์ฝํ๋ ๊ธ์์ ์๋ฆฝ๋๋ค. ํด๋น ๋ด์ฉ์ 'ํ ๊ถ์ผ๋ก ์ฝ๋ ์ปดํจํฐ ๊ตฌ์กฐ์ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ' ์์ ์ ๊ธฐ๋ฐํ์์์ ์๋ฆฝ๋๋ค.
์ด๋ฒ ํฌ์คํ ๋ถํฐ CS(Computer Science) ์ง์์ ์ต๋ํ๊ธฐ ์ํด 'ํ ๊ถ์ผ๋ก ์ฝ๋ ์ปดํจํฐ ๊ตฌ์กฐ์ ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ' ์ด๋ผ๋ ์ฑ ์ ํ ์ฑํฐ์ฉ ์ฝ๊ณ ๋ฐฐ์ด ๋ด์ฉ์ ๋ฆฌ๋ทฐ, ์์ฝํ๋ ์๋ฆฌ์ฆ๋ฅผ ๋ง๋ค์ด๋ณด๋ ค๊ณ ํ๋ค. ์ํธ๋๊ณผ ์คํฐ๋๋ฅผ 2์ฃผ์ ํ๋ฒ์ฉ ์งํํ๊ณ ์ ์ฝ์์ ์ก๊ณ ์ ๋ง ์ค๋๋ง์ ๋๊ตฐ๊ฐ์์ ์คํฐ๋๋ฅผ ์งํํ๊ธฐ ์์ํ๋ค.
์ต๊ทผ์ ํ ๊ธฐ์ ์ ์ธํด์ผ๋ก ์งง๊ฒ ๊ทผ๋ฌดํ๋ฉด์ ๋ด ์์ ์ ๋ํ CS ์ง์์ ๋ถ์กฑํจ์ ์ฒ์ ํ ๋๊ผ๊ณ ๋ฌผ๋ก ๋น์ฅ CS ์ง์์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ์ง ์์ ์๋ ์์ง๋ง ํ์๋ ์ปดํจํฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฌด์์ธ๊ฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๊ฐ๋ฐ์์ ํ ์ฌ๋์ผ๋ก์ ์ปดํจํฐ๊ฐ ๋ด๋ถ์ ์ผ๋ก ์ด๋ป๊ฒ ๋์ํ๋์ง ๋ฐ๋ฐ๋ฅ๋ถํฐ ์ ํ์๊ฐ ์๋ค๊ณ ๋๊ผ๋ค.
์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ฑํฐ๋ ์ปดํจํฐ ๋ด๋ถ์ ์ธ์ด ์ฒด๊ณ์ ๋ํด ๋ณธ์ง์ ์ผ๋ก ์ดํดํ๋ ๋ด์ฉ์ด๋ค. ์ฆ, ์ฌ๋์ด ํ๊ตญ์ด, ์์ด, ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ํน์ ์ธ์ด๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋งํ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ์ปดํจํฐ๋ ์ด๋ค ๋ง์ ์ฌ์ฉํ๋์ง์ ๋ํ ๋ด์ฉ์ด๋ค.
1. ์ปดํจํฐ์์์ ๋ฌธ์๋ฅผ ํ๋์ ์์๋ก ํํํ์, ๋นํธ(bit)!
์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ '์ปดํจํฐ' ๋ผ๋ ๋จ์ด๋ฅผ ํํํ๊ธฐ ์ํด์๋ [ใ ,ใ ,ใ ,ใ ,ใ ,ใ ,ใ ] ๋ผ๋ ์์,๋ชจ์์ ํ์ฉํด์ ํํํ๋ค. ์์ด๋ก ์น๋ฉด, 'computer' ์ผ ๋๋ [c,o,m,p,u,t,e,r] ์ด ๋๋ค. ์ด ๋, ๋ฆฌ์คํธ([]) ์์ ๋ค์ด์๋ ํ๋์ ์์๋ฅผ ๋ฌธ์๋ผ๊ณ ํํํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฝ๊ฒ ์ดํด๋ฅผ ํ๊ธฐ ์ํด์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด ํ๋์ ๋ฌธ์๋ฅผ ํํํ๊ธฐ ์ํด์ ํ๋์ ์์์ ๋ฃ๋๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด๋ณด์.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด ํ๋์ ์์์๋ ํ๊ตญ์ด๋ก ์น๋ฉด, ์์ ๋๋ ๋ชจ์์ด ๋ค์ด๊ฐ ์ ์๊ณ , ์์ด๋ก ์น๋ฉด 26๊ฐ์ ์ํ๋ฒณ์ด ๋ค์ด๊ฐ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ํ์ง๋ง ์ปดํจํฐ๋ ์ด ํ๋์ ์์์ ๋จ 2๊ฐ์ง ๋ฌธ์ ๋ฐ์ ๋ค์ด๊ฐ์ง ๋ชปํ๋ค. ๋ฐ๋ก 0๊ณผ 1 ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ฅผ ๋นํธ๋ผ๊ณ ํํํ๋ค.
์ปดํจํฐ๊ฐ ์์ ๊ฐ์ด ๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ์ด์ ์ ๋ํด์๋ ๋ค์ ์ฅ์์ ์์๋ณด๊ธฐ๋ก ํ๊ณ , ์ฌ๊ธฐ์๋ ๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ฉด ์ ์ ๋น์ฉ์ผ๋ก ํธ๋ฆฌํ๊ฒ ๋ค์ํ ๊ธฐํธ๋ค์ ํํํ ์ ์๋ค๋ ์ ๋ง ์์๋๋๋ก ํ์. 0๊ณผ 1๋ง์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋นํธ๋ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ํํ ์๋ 2์ง๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ๋ค.
2. ๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ, ๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ
์ปดํจํฐ๊ฐ ๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค๋ ์ฌ์ค์ ์์๋ค. ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด ์ด๋ฒ์ ๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ ์ค์ ํ๋๋ก ๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ์ ๋ํด ์์๋ณด์. ๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ์ '์ ๋๋ ์๋์ค' ๋ผ๋ ๋ ์ค์ ํ ๊ฐ์ง๋ก ๋๋ต์ ํํํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ํ๊ตญ์ด๋ก ์น๋ฉด, "์ํ์ด ์ด๋์๋์?"๋ ๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ์ผ๋ก ๋๋ตํ ์ ์๋ ์ง๋ฌธ์ด๊ณ , "์ํ์ด ์ฌ๊ธฐ ์๋์?" ๋ ๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ์ผ๋ก ๋๋ต์ด ๊ฐ๋ฅํ ์ง๋ฌธ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์/์๋์ค ๋ก ๋ตํ ์ ์๋ ์ง๋ฌธ๋ค์ ์ฌ๋ฌ๊ฐ ํ์ฉํ์ฌ ์๋ก์ด ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ๋ต๋ณ์ ํ ์ ์๋๋ก ํ๋ ๊ฒ์ด ๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ์ ํ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
ํ ๋ฒ ์๋ฅผ ๋ค์ด๋ณด์. ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฌธ์ฅ์ด ์๋ค๊ณ ํด๋ณด์. "์ง๊ธ ๋ฐ์ ๋ ์จ๊ฐ ์ถฅ๊ฑฐ๋ ๋ฐ์ ๋น๊ฐ์ค๊ณ ์๋ค๋ฉด ํจ๋ฉ์ ์ ์ด๋ผ" ์ด๋ฅผ ๋นํธ ๋ ผ๋ฆฌ์ฐ์ฐ์ ํ์ฉํด์ ๋ถํดํด ๋ณด๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. "์ง๊ธ ๋ฐ์ ๋ ์จ๊ฐ ์ถ์ด๊ฐ?"๋ผ๋ ์ง๋ฌธ์ "์" ๋ผ๊ณ ๋ตํ๊ฑฐ๋, "์ง๊ธ ๋ฐ์ ๋น๊ฐ ์ค๋๊ฐ?"๋ผ๋ ์ง๋ฌธ์ "์"๋ผ๊ณ ๋ตํ์ ๊ฒฝ์ฐ์๋ "์ฝํธ๋ฅผ ์ ์ด๋ผ" ๋ผ๋ ๋๋ต์ด ๋์ฌ ์ ์๊ฒ ๋๋ค.
๋ฐ๋ผ์, ์์ฒ๋ผ ๋ค๋ฅธ ๋นํธ๋ค์ด ํํํ๋ ๋ด์ฉ์ผ๋ก๋ถํฐ ์๋ก์ด ๋นํธ๋ฅผ ๋ง๋ค์ด๋ด๋ ์ด๋ฐ ๋์์ ๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค.
๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ์ ๋ฐฐ์ฐ๋ค ๋ณด๋ฉด ๋ถ๋ฆฌ์ธ ๋์(Boolean algebra)์ ๋ํด ์๊ฒ ๋๋ค. ๋ถ๋ฆฌ์ธ ๋์๋ ๋นํธ์ ๋ํด ์ฌ์ฉํ ์ ์๋ ์ฐ์ฐ ๊ท์น์ ์งํฉ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ณดํต ์๋ NOT, AND, OR, XOR ๊ฐ์ ๊ฒ๋ค์ด ๋ถ๋ฆฌ์ธ ๋์์ด๋ค. ๊ฐ ์ฐ์ฐ์ ์ทจํจ์ผ๋ก์จ ์ด๋ค ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์ค๋์ง๋ ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ ์ฐธ๊ณ ํ์.
์ฐธ๊ณ ๋ก XOR ์ฐ์ฐ์ ๋ฅ๋ฌ๋์ ๋์ค๊ฒ ๋ง๋ ์ฐ์ฐ์ด๋ผ๊ณ ๋ ํ ์ ์๋ค. XOR ์ฐ์ฐ์ ํน์ง์ AND, NOT , OR ์ฐ์ฐ๋ค์ ์กฐํฉ์ผ๋ก XOR ์ฐ์ฐ์ ๊ตฌํํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ด ํน์ง์ด๋ค. ํด๋น ํฌ์คํ ์ ๋ฅ๋ฌ๋์ ๋ํ ์ฃผ์ ๊ฐ ์๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ฅ๋ฌ๋ ์ด์ผ๊ธฐ๋ ์ฌ๊ธฐ๊น์ง๋ง ํ๋๋ก ํ์.
๋ํ AND, NOT, OR ์ฐ์ฐ์ ์๋ก ๊น์ ๊ด๊ณ๊ฐ ์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๋ฑ์ฅํ๋ ๊ฐ๋ ์ด ๋ฐ๋ก ๋๋ชจ๋ฅด๊ฐ์ ๋ฒ์น์ด๋ค. ๋๋ชจ๋ฅด๊ฐ์ ๋ฒ์น์ ํ์ฐฝ ์์ , ์งํฉ ๋จ์์์ ๋ฐฐ์ด์ ์ด ์๋๊ฒ ์ด๋ ดํ์ด ๊ธฐ์ต์ด ๋๋ค.
์ ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ณด๋ฉด ์๊ฒ ์ง๋ง ๊ต์งํฉ, ํฉ์งํฉ, ์ฌ์งํฉ์ ์ ์ ํ ์ ํ์ฉํ๋ฉด ์ ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ฑ์์ ์ด๋์ด๋ผ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฒ์น์ด ์ปดํจํฐ์ ๋นํธ ๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ์์๋ ๊ทธ๋๋ก ์ ์ฉ์ด ๋๋ค. ๊ต์งํฉ์ AND๋ก, ํฉ์งํฉ์ OR๋ก, ์ฌ์งํฉ์ NOT์ผ๋ก ๋งคํ๋๋ค. ๋นํธ ๋ ผ๋ฆฌ ์ฐ์ฐ์ ๋๋ชจ๋ฅด๊ฐ์ ๋ฒ์น์ ๋์ ํ๊ฒ ๋๋ฉด ์๋์ฒ๋ผ ๋๋ค.
์ 2๊ฐ์ ํ ๊ฒฐ๊ณผ(๋นจ๊ฐ์ ๊ธ์จ)๋ ๋์ผํ ๊ฒ์ ๋ณผ ์ ์๋ค. ์ฆ, NOT์ ์ถฉ๋ถํ ์ฌ์ฉํ๋ฉด AND ์ฐ์ฐ์ OR ์ฐ์ฐ์ผ๋ก ๋์ ํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ณผ ์ ์๋ค. ๊ทธ ๋ฐ๋๋ ๋๊ฐ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฑ์ง์ ์ปดํจํฐ์์ ์ ๋ ฅ์ ํญ์ ์ํ๋ ํํ๋ก ์ป์ ์๋ง์ ์๋ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ ๋ ์ ์ฉํ๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ํ๊ตญ์ด๋ก ์น๋ฉด, '์ฌ๋์ ๋น ์ก๋ค' ๋ผ๋ ๋ง์ ์ด์ค๋ถ์ ์ ์ฌ์ฉํด์ '์ฌ๋์ ๋น ์ง์ง ์์ ์ ์์๋ค' ๋ผ๊ณ ํํํ ์๋ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ฉด ์ด ๋๋ชจ๋ฅด๊ฐ์ ๋ฒ์น์ ์ฌ์ฉํด์ ์์์ ์์๋ฅผ ๋ค์ "์ง๊ธ ๋ฐ์ ์ถฅ๊ฑฐ๋ ๋น๊ฐ ์จ๋ค๋ฉด ์ฝํธ๋ฅผ ์ ์ด๋ผ" ๋ผ๋ ๋ ผ๋ฆฌ์ฐ์ฐ์ ํ๋ฅผ ํ์ฉํด์ ํํํด๋ณด๋ฉด ์๋์ฒ๋ผ ๋๋ค.
3. ์ปดํจํฐ์์ ๋นํธ๋ก ์ ์๋ฅผ ํํํด๋ณด์
์ด๋ฒ์๋ ๋ ผ๋ฆฌ์ฐ์ฐ ๋ณด๋ค ์ข ๋ ๊ณ ์ฐจ์์ ์ธ ์ซ์ ๊ทธ ์ค์์๋ ์์ ์ ์๋ฅผ ๋นํธ๋ก ํํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ์์๋ณด๋๋ก ํ์. ์ฐ๋ฆฌ ์ธ๊ฐ์ ๋ณดํต 10์ง์๋ฅผ ํ์ฉํด ์๋ฅผ ํํํ๋ค. ์ด์ ๋ ์๊ฐ๋ฝ์ด 10๊ฐ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค. 10์ง์๋ฅผ ํ์ฉํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ฐ๋ฆฌ๋ 10์ ๊ฑฐ๋ญ์ ๊ณฑ์ ํ์ฉํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด ๋, ๋ค์ '์์'์ ๊ฐ๋ ์ ๊ฐ๊ณ ์๋ณด์. 5028์ด๋ผ๋ 10์ง์ ์ซ์๋ฅผ ํํํ๊ธฐ ์ํด์๋ 4๊ฐ์ ์์๊ฐ ํ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ 4๊ฐ์ ์์๋ฅผ ์ผ๋ ฌ๋ก ๋์ดํ๊ณ , ์ผ์ชฝ์ ์๋ ์์์ผ์๋ก 10์ ํฐ ๊ฑฐ๋ญ์ ๊ณฑ ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๊ณ ์ค๋ฅธ์ชฝ์ ์๋ ์์์ผ์๋ก 10์ ์์ ๊ฑฐ๋ญ์ ๊ณฑ ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค.
์ ๋ฐฉ๋ฒ์์ 10์ง์๋ฅผ 2์ง์๋ก ๋ฐ๊พธ๋ฉด ๊ทธ๊ฒ์ด ๋ฐ๋ก ์ปดํจํฐ๊ฐ ๋นํธ๋ก ์์ ์ ์๋ฅผ ํํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด 10์ง์ 5028์ 2์ง์๋ก ํํํ๋ฉด ์ ๊ทธ๋ฆผ์์ ์ด๋ป๊ฒ ๋ฐ๋๊ฒ ๋ ๊น?
2์ง์๋ก 10์ง์ 5028์ ํํํ๋ ค๋ฉด ์์ฒ๋ผ ์ด 13๊ฐ์ ๋ฐ์ค ์ฆ, 13๋นํธ๊ฐ ํ์ํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ์ฉํด์ ์ปดํจํฐ์ ๋นํธ๋ฅผ ํ์ฉํด์ ๋ค์ํ ์์ ์ ์๋ฅผ ํํํ ์๊ฐ ์๊ฒ ๋๋ค. ์ ๊ทธ๋ฆผ์์ 2์ง์์ ๊ฐ์ฅ ์ค๋ฅธ์ชฝ์ ๋นํธ๋ฅผ ๊ฐ์ฅ ์์ ์ ํจ ๋นํธ(LSB, Least Significant Bit)๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค. ์๋ํ๋ฉด ๊ฐ์ฅ ์ค๋ฅธ์ชฝ์ ๋นํธ ๊ฐ์ ๋ณ๊ฒฝํ๋ฉด 2์ง์์ ๊ฐ์ด ๊ฐ์ฅ '์ ๊ฒ' ๋ณ๊ฒฝ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ฐ๋๋ก, ๊ฐ์ฅ ์ผ์ชฝ์ ๋นํธ๋ฅผ ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ ํจ ๋นํธ(MSB, Most Significant Bit)๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค. ๊ฐ์ฅ ์ผ์ชฝ์ ๋นํธ ๊ฐ์ ๋ณ๊ฒฝํ๋ฉด 2์ง์์ ๊ฐ์ด ๊ฐ์ฅ 'ํฌ๊ฒ' ๋ณ๊ฒฝ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ ๊ทธ๋ฆผ์์๋ 5028์ 13๋นํธ๋ก ๋ฑ ๋ง์ถฐ์ ํํํ ์ ์์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด 14๋นํธ, 15๋นํธ, 16๋นํธ๋ก 5028์ ํํํ ์๋ ์์๊น? ํํํ ์ ์๋ค. 16๋นํธ๋ก๋ 5028์ ํํํ ์ ์๋ค. ํ์ง๋ง 13๋นํธ์ผ ๋๋ณด๋ค ์์๋ฅผ ์ผ์ชฝ์ 3๊ฐ ์ถ๊ฐํ ํ ๋ฐ, ๊ทธ ์ผ์ชฝ ์์ 3๊ฐ์๋ ๋ชจ๋ 0์ ๊ฐ์ด ๋ค์ด๊ฐ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์ถ๊ฐ๋ 0๋ค์ ๋ฆฌ๋ฉ ์ ๋ก(Leading Zero)๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ฉด ์ปดํจํฐ๋ 5028์ ํํํ ๋ ๋ช ๋นํธ๋ก ํํํ ์ง ์ด๋ป๊ฒ ์ ํํ ๊น? ์ด๋ ์ปดํจํฐ ์ค๊ณ ์ ๋ช ๋นํธ๋ฅผ ํ ๋ฉ์ด๋ฆฌ๋ก ์ฌ์ฉํ ์ง ๋ง๋ค์ด์ก๋์ง์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌ๋ผ์ง๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, A๋ผ๋ ์ปดํจํฐ๊ฐ 4๊ฐ์ ๋นํธ๋ฅผ ํ ๋ฉ์ด๋ฆฌ๋ก ์ฌ์ฉํ๋๋ก ๋ง๋ค์ด์ก๋ค๋ฉด 5028์ ํํํ๊ธฐ ์ํด์๋ 13๋นํธ๊ฐ ์๋ 16๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ๊ฒ์ด๋ค.
4. 2์ง์(๋นํธ) ๋ง์ ์ฐ์ฐ์ ๋ฐฐ์๋ณด์
๊ทธ๋ฌ๋ฉด 2์ง์๋ผ๋ฆฌ์ ๋ง์ ์ ์ด๋ป๊ฒ ์ฐ์ฐํ ๊น? ์ฐ์ ์๋์ ๊ฐ์ 2์ง์ ์ซ์๋ค์ด ์๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด๋ณด์. ์ฐธ๊ณ ๋ก 2์ง์ ๋ง์ ์ฐ์ฐ์ ๊ฐ์ฅ ์ค๋ฅธ์ชฝ์์ ์ผ์ชฝ์ผ๋ก ์งํ๋๋ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๊ฐ์ ์๋ฆฌ์ ๊ฐ ์ซ์๋ฅผ ์๋ก ๋ํ๋ค. ๊ฐ ์ซ์๋ฅผ ์๋ก ๋ํ์ ๋, 2๊ฐ ๋๋ฉด ๋ค์ ์ผ์ชฝ ์๋ฆฌ๋ก ์ซ์๋ฅผ 1 ์ฌ๋ฆฐ๋ค.
์ 2์ง์ ๋ง์ ์ ๋ณด๋ฉด 3๊ฐ์ ์์ ์ฆ, 3๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ 10์ง์ 1๊ณผ 5๋ฅผ ๊ฐ๊ฐ 001, 101๋ก ํํํ๋ค. ๋ง์ ์ฐ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ, 2์ง์ 110์ผ๋ก ๋์ค๊ฒ ๋์๋ค. ์ฌ์ ํ 3๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ ๋ง์ ์ฐ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํํํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ๋ง์ฝ ๋ง์ ์ฐ์ฐ ๊ฒฐ๊ณผ์ 2์ง์๋ฅผ ํํํ๊ธฐ ์ํด 4๋นํธ๊ฐ ํ์ํ๋ฉด ์ด๋ป๊ฒ ๋ ๊น? ์ด๋ฐ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ์ค๋ฒํ๋ก(Overflow) ํ์์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค. ์ค๋ฒํ๋ก๋ ๊ฐ์ฅ ์ผ์ชฝ์ ๋นํธ ์ฆ, MSB์์ ์ฌ๋ฆผ์ด ๋ฐ์ํ๋ค๋ ๋ป์ด๋ค. ์ถํ์ ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ง๋ง ์ปดํจํฐ์์๋ ์กฐ๊ฑด ์ฝ๋ ๋ ์ง์คํฐ๋ผ๋ ๊ฒ์ด ์์ด์ ๋ช ๊ฐ์ง ์ด์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ด์๋๋๋ฐ, ์ฌ๊ธฐ ์ ๋ณด์๋ ์ค๋ฒํ๋ก ๋นํธ๋ผ๋ ๊ฒ์ ๋ด์๋๋ค. ์ฆ, MSB์์ ๋ฐ์ํ ์ฌ๋ฆผ๊ฐ์ด ๋ค์ด๊ฐ๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ๋์ ์ด ์ค๋ฒํ๋ก ๋นํธ๋ฅผ ๋ณด๊ณ "์, ์ค๋ฒํ๋ก ํ์์ด ์ผ์ด๋ฌ๊ตฌ๋" ๋ผ๊ณ ์ ์ ์๋ค.
์ค๋ฒํ๋ก์ ์๋งคํ์ผ๋ก ์ธ๋ํ๋ก๋ ์กด์ฌํ๋ค. ์ธ๋ํ๋ก๋ MSB ์์ชฝ์์ 1์ ๋น๋ ค์ค๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ์ฃผ๋ก ๋ ์๊ฐ์ ๋บ์ ์ ์ํํ ๋ ๋ฐ์ํ๋ค.(๋บ์ ์ ์ฐธ๊ณ ๋ก ์์๋ฅผ ๋ํ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. e.g) 10์ง์์ผ ๋, 10 - 5 = 5 ์ 10 + (-5) = 5๋ ๊ฐ๋ค!) ์ด์ ๋ํ ์ ๋ณด์ธ ์ธ๋ํ๋ก ๋นํธ๋ ์ปดํจํฐ์ ์กฐ๊ฑด ๋ ์ง์คํฐ์ ์ ๋ณด๋ก ๋ด๊ธฐ๊ฒ ๋๋ค.
5. ์ปดํจํฐ์์ ์์ ํํํ๊ธฐ
๋ฐฉ๊ธ๊น์ง ์ปดํจํฐ์์ ์์ ์ ์๋ฅผ ํํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ๋ฐฐ์๋ณด์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด ์์ ์ ์๋ ์ด๋ป๊ฒ ํํํ ๊น? ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์์๋ณด๊ธฐ ์ ์ ์ปดํจํฐ์์ ์์๋ฅผ ํํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค. ํ๋ํ๋์ฉ ์ฅ,๋จ์ ์ด ๋ฌด์์ธ์ง ์ดํด๋ณผํ ๋ฐ, ๊ฐ์ฅ ๋จผ์ ์์๋ณผ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ถํธ์ ํฌ๊ธฐ๋ผ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค.
5-1. ๋ถํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์, '๋ถํธ์ ํฌ๊ธฐ' ์ฌ์ฉ๋ฒ
์๋ฅผ ๋ค์ด, 4๊ฐ์ ์์ ์ฆ, 4๋นํธ๊ฐ ์๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด๋ณด์. ๋ง์ฝ ์์ ์ ์๋ฅผ ํํํ๋ค๊ณ ํ๋ฉด $2^4$์ธ ์ด 16๊ฐ์ง์ ์์ ์ ์๋ฅผ ํํํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ํ์ง๋ง ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์์๋ณผ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์์ ์ ์๋ ํํํ ์ ์๋ ๊ฐ์ง์์ด๋ค. '๋ถํธ์ ํฌ๊ธฐ' ๋ผ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ '๋ถํธ'๋ฅผ ํ์ฉํ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๋ถํธ๋ $+, -$ ๊ธฐํธ 2๊ฐ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ถํธ์ ์ข ๋ฅ์๋ 2๊ฐ ๋ฐ์ ์์ผ๋ 1๋นํธ๋ก ์ด ๋ถํธ๋ฅผ ํํํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋์ ์ด 4๋นํธ๊ฐ ์๋ค๋ฉด, ๊ทธ ์ค์์ ๊ฐ์ฅ ์ผ์ชฝ์ ์๋ ๋นํธ์ธ MSB ๋นํธ ํ๋๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ ๋ถํธ๋ฅผ ํํํ๊ธฐ๋ก ํ๋ค. MSB ๋นํธ ๊ฐ์ด 0์ด๋ฉด $+$๋ฅผ, 1์ด๋ฉด $-$๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ค.
์ด๋ ๊ฒ ํ๋ฉด ์์ ์ ์, ์์ ์ ์ ๋ชจ๋ ํฌํจํด์ ์ด 15๊ฐ์ง๋ฅผ ํํํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ 16๊ฐ์ง๊ฐ ์๋๊น? ์ด์ ๋ ๋ฐ๋ก +0 ๊ณผ -0์ ๋๊ฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ 2๊ฐ๊ฐ ์๋ 1๊ฐ๋ก ๊ฐ์ฃผํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ผ๋ก 4๋นํธ์ผ ๋ -5๋ฅผ ํํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ดํดํด๋ณด์.
ํ์ง๋ง ์ด๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ ๊ฐ์ง ๋จ์ ๋๋ฌธ์ ๋๋ฆฌ ์ฐ์ด์ง ๋ชปํ๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ๋ก, ๋์ผํ 0์ ํํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด 2๊ฐ์ง์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋น์ฉ์ด ๋ญ๋น๋๋ค. ๋ ๋ฒ์งธ๋ ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ๋ฉด XOR ๊ณผ AND๋ฅผ ํตํ ๋ง์ ๊ณ์ฐ์ ์ฌ์ฉํ ์๊ฐ ์๋ค. ๋ํ์ ์ธ ์์๋ก ๋ถํธ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ 0001(10์ง์ ๊ฐ์ผ๋ก๋ +1), 1001(10์ง์ ๊ฐ์ผ๋ก๋ -1)์ ๋ง์ ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ค. ์์์ ๋ฐฐ์ด 2์ง์ ๋ง์ ์ฐ์ฐ์ ์ ์ฉํ๊ฒ ๋๋ฉด ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ 2์ง์ 1010์ด ๋์ค๊ฒ ๋๋๋ฐ ์ด๋ฅผ 10์ง์๋ก ํํํ๋ฉด -2๊ฐ ๋๋ค. +1 ๊ณผ -1์ ๋ง์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ 0์ธ๋ฐ, -2๊ฐ ๋๋ ๊ณ์ฐ ์ค๋ฅ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค.
5-2. ์์์ ๋ชจ๋ ๋นํธ๋ฅผ ๋ค์ง์(NOT ์ฐ์ฐ์ํค์), 1์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ
1์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ์ ์์์ ๋ชจ๋ ๋นํธ๋ฅผ ๋ค์ง๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค. 1์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ๋ ๋ถํธ์ ํฌ๊ธฐ ํํ๋ฒ์ฒ๋ผ MSB ๋นํธ๋ฅผ '๋ถํธ' ์ ์ฉ ๋นํธ๋ก ์ค์ ํ๋ค. ๋จ, 1์ ๋ณด์๋ '๋ณด์'๋ฅผ NOT ์ฐ์ฐ์ ํตํด ์ป๋๋ค. ๋ง์ฝ 10์ง์ +7์ 1์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ด๋ฉด 0111 ์ด ๋๋ค. ์ด ๋, -7์ ๋ํ๋ด๊ธฐ ์ํด์ 0111 ์ ๋ชจ๋ ๋นํธ๋ฅผ NOT ์ฐ์ฐ ์ทจํด์ฃผ๋ฉด 1000 ์ผ๋ก ๋ฐ๋๊ณ ์ด๊ฒ์ด ๊ณง -7์ด๋ผ๋ ์์ ์ ์๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค.
๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ด๋ฐ 1์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ๋ ๋ง์ ์ฐ์ฐ์ ์ํํ ๋ ๋น์ฉ ์ฆ๊ฐ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค. ์๋์ ๊ฐ์ด 10์ง์ +2์ -1์ 1์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ธ ๋ค, ๋ ์๋ฅผ ๋ํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด๋ณด์.
ํน์ดํ ์ ์ ์ฃผํฉ์ ๋๊ทธ๋ผ๋ฏธ์ MSB ๋นํธ๊ฐ ์ฌ๋ฆผ๋ ๊ฒ์ LSB๋ก ์ ๋ฌํด์ผ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํ ์ฌ๋ฆผ(End-around carry)๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํตํด ๋ง์ ์ฐ์ฐ์ด ๊ฐ๋ฅํ๊ธด ํ์ง๋ง ์ํ ์ฌ๋ฆผ ์ฒ๋ฆฌ๋ฅผ ํ๊ธฐ ์ํ ํ๋์จ์ด๋ฅผ ์ถ๊ฐํด์ผ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋น์ฉ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค.
5-3. ํ๋ ์ปดํจํฐ์์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ์, 2์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ
๋ถํธ์ ํฌ๊ธฐ, 1์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค. ์ด๋ฒ์ ํ๋์ ์์ ์ ์, ์์ ์ ์๋ฅผ ํํํ๋ ๋ฐ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์ฐ์ด๊ณ ์๋ 2์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ์ ๋ํด ์์๋ณด์. 2์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ์ ํน์ดํ๊ฒ๋ 10์ง์ +1์ A๋ผ๋ ๋นํธ ํจํด์ ๋ํ์ ๋ 10์ง์ 0์ด ๋์ค๊ฒ ๋๋ A ๋นํธ ํจํด์ ์ฐพ๊ณ ์ด ํจํด์ -1์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒ์์ ์ถ๋ฐํ๋ค. ๋ง์ฝ 4๋นํธ์ผ ๊ฒฝ์ฐ, 10์ง์ +1์ 2์ง์๋ก 0001 ์ด๋ค. ์ด ๋ 1111์ด๋ผ๋ ๋นํธ ํจํด์ ๋ํ๊ฒ ๋๋ฉด 0000์ด ๋๊ณ 10์ง์๊ฐ์ผ๋ก 0์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ 2์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ์์ 4๋นํธ์ผ ๊ฒฝ์ฐ, 2์ง์ 1111์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ด 10์ง์ -1์ ํํํ๋ ๋นํธ ํจํด์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๊ธฐ๋ก ๊ฐ์ ํ๋ค.
๊ทธ๋์ 2์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ์ ์ด๋ค ์์ ๋นํธ๋ฅผ ๋ชจ๋ ๋ค์ง๊ณ ๊ฐ์ฅ ์ค๋ฅธ์ชฝ์ธ LSB ๋นํธ ์๋ฆฌ์ 1์ ์ถ๊ฐํ๋ฉด ์์๋ฅผ ์ป์ ์ ์๊ฒ ๋๋ค. 2์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ์ 0์ ํํํ๋ ๋ฐ ์์ด์ ์ค๋ณต ํํ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ์ง ์๋๋ค. ์๋ํ๋ฉด ๊ฐ์ฅ ์ผ์ชฝ์ธ MSB ๋นํธ ์๋ฆฌ์์ ์ฌ๋ฆผ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ฉด ๊ทธ ์ฌ๋ฆผ์ ์ฌ๋ฆผ ๋นํธ๋ก ์๊ฐํ๊ณ ๊ทธ๋ฅ ๋ฌด์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
์ด๋ ๊ฒ ํ๋ ์ปดํจํฐ๋ 2์ ๋ณด์ ํํ๋ฒ์ผ๋ก ์์ ์ ์/์์ ์ ์๋ฅผ ํํํ๊ณ ์๋ค.
์ด๋ ๊ฒ ์์ ์ ์, ์์ ์ ์๋ฅผ ํํํ๋ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง ๋ฐฉ๋ฒ์ด ์กด์ฌํด์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์์ผ๋ก ์ปดํจํฐ๊ฐ ์ ์๋ฅผ ํํํ๋ค๊ณ ํ์ ๋, ์ด๋ค ํ๊ธฐ๋ฒ์ ๋ฐ๋ฅด๊ณ ์๋์ง๋ ์ดํด๋ณด์์ผ ํ๋ค. ์ฆ, ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด '๋ถํธ์ ํฌ๊ธฐ'์ธ์ง '1์ ๋ณด์ ํํ'์ธ์ง '2์ ๋ณด์ ํํ'์ธ์ง์ ๋ฐ๋ผ ๋๊ฐ์ 2์ง์ ๊ฐ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค ๋ค๋ฅธ ์ ์๋ฅผ ๋ํ๋ผ ์๋ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
6. ์ปดํจํฐ์์ ์ค์(Real-value) ํํํ๊ธฐ
10์ง์์ ์ค์๋ 10์ง ์์์ ์ด ํฌํจ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ํํ ์๋ 10.5, 0.5, ... ๋ฑ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ปดํจํฐ๋ 2์ง์๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ 2์ง ์์์ ์ ํํํ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ํ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ 2์ง ์์์ ์ ํํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์๋ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค.
6-1. ์์์ ์ ์์น๋ฅผ ๊ณ ์ ์ํค์, ๊ณ ์ ์์์ ํํ๋ฒ
2์ง ์์์ ์ ์์น๋ฅผ ์์๋ก ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๊ณ ์ ์์์ ํํ๋ฒ์ด๋ค. ์๋์ฒ๋ผ 4๋นํธ๊ฐ ์๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด๋ณด์.
์์์ ์์น๋ฅผ ๊ณ ์ ์์์ ํํ๋ฒ์์๋ ์์ ๊ฐ์ด ๊ณ ์ ์ํจ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์์ ์์น๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ผ์ชฝ์ ์ ์ ๋ถ๋ถ, ์ค๋ฅธ์ชฝ์ ๋ถ์ ๋ถ๋ถ์ผ๋ก ๋๋์ด์ ์ค์๋ฅผ ํํํ๊ฒ ๋๋ค. ์ฐธ๊ณ ๋ก ๋ถ์ ๋ถ๋ถ์ ์ค๋ฅธ์ชฝ์ผ๋ก ๊ฐ์๋ก 2 ๊ฑฐ๋ญ์ ๊ณฑ์ ์์ ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค.
๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ด๋ฐ ๊ณ ์ ์์์ ํํ๋ฒ์ ์ธ๋ชจ ์๋ ๋ฒ์์ ์ค์ซ๊ฐ์ ํํํ๊ธฐ ์ํด ํ์ํ ๋นํธ ๊ฐ์๊ฐ ๋๋ฌด ๋ง์์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ฉ๋ชจ๋ฆฌ ๋น์ฉ์ด ๋๋ฌด ๋ง์ด ๋ ๋ค๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค.
6-2. ์ ๋์ ์ธ ์์์ ์์น, ๋ถ๋์์์ ํํ๋ฒ
๋ค์์ ์์์ ์ ์์น๋ฅผ ์ ๋์ ์ผ๋ก ๋ณ๊ฒฝํ๋ ๋ถ๋์์์ ํํ๋ฒ์ด๋ค. ๋ถ๋์์์ ํํ๋ฒ์ด ๋ฌด์์ธ์ง ์ดํดํ๊ธฐ ์ํด์ 10์ง์๋ฅผ ์๋ก ๋ค์ด๋ณด์. 10์ง ์์์ ์ผ์ชฝ์ด ํ์๋ฆฌ ๋ฟ์ธ ์์(์๋ฅผ ๋ค์ด, 1.2, 1.5, 2.5 , ... ์ด๋ฅผ ๊ฐ์(mantissa)๋ผ๊ณ ํจ)์ 10์ ๋ช๋ฒ ๊ณฑํ ์ง(์ด๋ฅผ ์ง์(exponent)๋ผ๊ณ ํจ) ๋ถ๋ถ์ผ๋ก ๋๋์ด์ ํํํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ง์ฝ 0.0012 ๋ผ๋ 10์ง์ ๊ฐ์ด ์๋ค๋ฉด ์ด๋ฅผ ${1.2} \times {10^-3}$ ์ผ๋ก ํํํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ 10์ด ์๋ 2๋ก ๋ฐ๊พธ๊ฒ ๋๋ฉด ๊ทธ๊ฒ์ด ๋ฐ๋ก ์ปดํจํฐ์์ ์ค์๋ฅผ ํํํ๋ '๋ถ๋์์์ ํํ๋ฒ'์ด ๋๋ค.
๋ถ๋ ์์์ ํํ์ ์ง์ ๋ถ๋ถ์ด ์ด๋ค ๊ฐ์ด๋์ ๋ฐ๋ผ ์์์ ์์น๊ฐ ์ ๋์ ์ผ๋ก ๋ณํด์ '๋ถ๋์์์ '์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์ง์์ ๊ฐ์๋ฅผ ๋ถ๋ฆฌํด์ ์ค์๋ฅผ ํํํ๊ฒ ๋๋ฉด 0์ด ์ฐ์์ผ๋ก ๊ณ์ ๋ํ๋๋ ๋ถ๋ถ์ ๋ชจ๋ ์ ์ฅํ์ง ์๊ณ ์ ์ ๋น์ฉ์ผ๋ก ์ค์๋ฅผ ํํํ ์ ์๋ค.(์๊น ์์์ 10์ง์๋ฅผ ์์๋ก ๋ค์ ๊ฒ์ฒ๋ผ 0.0000012๋ฅผ ${1.2} \times {10^-6}$ ์ผ๋ก ํํํ๊ฒ ๋๋ฉด ์์ 0์ด ์ฐ์์ ์ผ๋ก ๋ํ๋๋ ๋ถ๋ถ์ ๋ด๋ ๋นํธ๊ฐ ํ์ํ์ง ์๊ฒ ๋๋ค) ๋ถ๋์์์ ์ ํํํ๋ ์์ ํ ๊ฐ์ง๋ง ๊ทธ๋ฆผ์ผ๋ก ์ดํด๋ณด๊ณ ๋์ด๊ฐ๋๋ก ํ์.
ํ์ง๋ง ์ด๋ฐ ๋ถ๋์์์ ํํ๋ฒ๋ ๋จ์ ์ด ์กด์ฌํ๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ๋ก, ๋นํธ ์กฐํฉ ์ค์ ๋ญ๋น๋๋ ๋ถ๋ถ์ด ๋ง๋ค. ์์์๋ ๋์์์ง ์์ง๋ง ๋ถ๋์์์ ํํ๋ฒ์ผ๋ก๋ 0์ ํํํ๋ ์ค๋ณต๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด 4๊ฐ์ง๋ ๋๋ค. ๋๋ฒ์งธ๋ก๋ ๋นํธ ํจํด์ด ๋ชจ๋ ๊ฐ๋ฅํ ์๋ฅผ ํํํ ์๊ฐ ์๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ๊ทธ๋์ ์ด๋ฅผ ๋ณด์ํ๊ณ ์ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง ํธ๋ฆญ์ ์ฌ์ฉํ๋ฉด์ ๋ฐ์ ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด IEEE ๋ถ๋์์์ ํํ๋ฒ์ด๋ค. ์ด ํํ๋ฒ์ ๋ํด์๋ ์ค๋ช ์ด ๋๋ฌด ๊ธธ์ด์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ถ๊ธํ๋ค๋ฉด ์ฑ ์ ํตํด ํ์ตํด๋ณด๋๋ก ํ์.
์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก 2์ง์๋ก ์๋ฅผ ํํํ๋ ๋ ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก '2์ง ์ฝ๋ํํ 10์ง์ ์์คํ ' ์ผ๋ช BCD(Binary-Coded Decimal) ๋ฐฉ์์ด ์๋ค. ํ์๋ ํด๋น ๋ด์ฉ์ ์ฒ์์ ์ดํดํ์ง ๋ชปํ๋๋ฐ, ์ธํฐ๋ท์ ๊ฒ์ํด๋ฉด์ ๋ค๋ฅธ ์๋ฃ์ ํจ๊ป ์ดํดํ ์ ์์๋ค. ์ฐ์ BCD๋ 4๋นํธ๋ฅผ ํ์ฉํด 10์ง ์ซ์๋ฅผ ํํํ๋ค. ๋ง์น ๋๊ตฐ๊ฐ ์ด๋ ๊ฒ ํ๋ผ๊ณ ํ ๊ฒ์ฒ๋ผ ์ผ์ข ์ ๊ท์น์ ๋ง๋ค์ด 4๋นํธ๋ก 10์ง์๋ฅผ ํํํ ๊ฒ์ด๋ค.
๊ทธ๋์ ๋ง์ฝ 10์ง์์ธ 12๋ฅผ BCD๋ก ํํํ๋ฉด 0001 0010 ์ด ๋๋ค. 12์ '1'์ด '0001' ์, '2'๊ฐ '0010'์ ์๋ฏธํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ง์น 12 ์ซ์๋ฅผ ๋ฌธ์์ด๋ก ์ทจ๊ธํด์ ํ ๊ธ์์ฉ ๋ํ๋ด๋ ๋ฏ ํ๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ฐ BCD๋ ์ผ๋ฐ์ ์ธ 2์ง์์ ๋นํด ์ธ๋ฐ์์ด ๋ง์ ๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค๋ ์ ์ด ๋ฌธ์ ์ ์ด๋ค. ๊ทธ๋์ ์์ฆ ์ฃผ๋ฅ ์์คํ ์ ๋จ์์์ง ์๋ค๊ณ ํ๋ค. ๊ทธ๋๋ ๊ฐ๋ ์ปดํจํฐ์ ์ํธ์์ฉํ๋ ๋์คํ๋ ์ด๋ ๊ฐ์๋ ์ผ์์๋ BCD๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค๊ณ ํ๋ ์ฐธ๊ณ ์ ๋๋ก ์์๋์ด๋ ์ข์ ๋ฏ ํ๋ค.
7. ๋นํธ ๊ทธ๋ฃน์ ์ด๋ฆ
๋นํธ๋ ๋๋ฌด ์์ ๋จ์๋ผ์ ๊ธฐ๋ณธ ๋จ์๋ก ์ฌ์ฉํ๊ธฐ์๋ ์ ์ฉ์ฑ์ด ๋จ์ด์ง๋ค. ๊ทธ๋์ ๋นํธ๋ฅผ ์ข ๋ ํฐ ๋ฉ์ด๋ฆฌ๋ก ์กฐ์งํํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ํ์ฌ ์ธ๊ณ์ ์ผ๋ก๋ 8๋นํธ๋ฅผ ๊ธฐ๋ณธ ๋จ์๋ก ๋๋ฆฌ ์ฐ์ธ๋ค. ๊ทธ๋์ 8๋นํธ = 1 ๋ฐ์ดํธ(byte)๋ผ๊ณ ์ ์ํ๋ค. ์๋๋ ๋นํธ์ ๋ฌถ์์ ๋ถ๋ฅด๋ ์ด๋ฆ๋ค์ด๋ค.
๋ณดํต word(์๋)๋ ์ปดํจํฐ๊ฐ ์ค๊ณ์ ๋น ๋ฅด๊ฒ ์ฒ๋ฆฌํ ์ ์๋ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋ฉ์ด๋ฆฌ์ ๋นํธ ๋ฌถ์์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ฆฌํค๋ ๋ง์ด๋ค.
์ถ๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ฑ ์ ์ฝ๋ค๊ฐ ์ฌ๋ฐ๋ ์ฌ์ค์ ์๊ฒ๋์๋๋ฐ, ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ํํ ๋์คํฌ๋ ํ์ผ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ํฌ๋ก๋ฐ์ดํธ, ๋ฉ๊ฐ๋ฐ์ดํธ, ๊ธฐ๊ฐ๋ฐ์ดํธ, ํ ๋ผ๋ฐ์ดํธ๋ ๋ฏธํฐ๋ฒ์ผ๋ก๋ถํฐ ๊ธฐ์ํ์ฌ ์์ง๋์ด๋ค์ด ์ฐจ์ฉํด ์ฌ์ฉํ๋ค๊ณ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ, ์ด ๋ ํฌ๋ก๋ฐ์ดํธ ์ฆ, 1์ฒ์ ์๋ฏธํ๋ 'ํฌ๋ก๋ฐ์ดํธ'๋ ๋ฐ์ด 10์ด ์๋ 2๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ๊ทธ๋์ 1000์ ๊ฐ์ฅ ๊ฐ๊น์ด $2^{10}$์ธ 1024๊ฐ ํฌ๋ก๋ฐ์ดํธ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค.
ํ์ง๋ง ๋์คํฌ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ํ๋ผ ๋๋ ๋ณดํต ๋ฐ์ 2๊ฐ ์๋ 10์ผ๋ก ๋ณด๊ณ ํด๋น ์ฉ์ด๋ค์ ์ฌ์ฉํ๋ค๊ณ ํ๋ค. ๊ทธ๋์ ์๋ง ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๊ฐ์ ์ ํ ์์ ์์ ๋ณด๊ฑฐ๋ ์ปดํจํฐ ์ฉ๋์ ๋ณผ ๋์ ์ฉ์ด๋ค์ ๋ชจ๋ ๋ฐ์ 10์ผ๋ก ํ๋ค๊ณ ์๊ณ ์๋๋ก ํ์.
8. ์ปดํจํฐ์์ ํ ์คํธ ํํํ๊ธฐ
์ด์ ์ข ๋ ๊ณ ์ฐจ์์ ์ธ ํ ์คํธ๋ฅผ ํํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ํด ์์๋ณด์. ๋จผ์ ํค๋ณด๋์ ๋ชจ๋ ๊ธฐํธ์ ๋ํด 7๋นํธ๋ฅผ ํ ๋นํ์ฌ ํํํ๋ ์์คํค(ASCII) ์ฝ๋๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค. ์ฌ๋ฐ๋ ๋ถ๋ถ์ ์์คํค ์ฝ๋์์ ๋ฌธ์ ์ด์ธ์ ํต์ ์ ์ด๋ฅผ ์ํ ์ผ์ข ์ ์๋ก์ด ๊ธฐํธ์๋ ์๋ฏธ๋ฅผ ๋ถ์ฌํด ์ด๋ฅผ ํตํด์ ํต์ ์ ์ด๋ฅผ ํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ACK(Acknowledge)๋ '์์ ํ์ธ'์ ์๋ฏธํ๊ณ NAK๋ '์์ ํ์ง ๋ชปํจ'์ ์๋ฏธํ๋ค.
๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์์คํค ์ฝ๋๊ฐ ์ต์ด๋ก ๋ง๋ค์ด์ก์ ๋์๋ ์ปดํจํฐ๊ฐ ๋ฏธ๊ตญ์์๋ง ์์ฐ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์์คํค ์ฝ๋๋ ์ค๋ก์ง ์์ด์๋ง ์ด์ ์ด ๋ง์ถฐ์ง ์ฝ๋์ด๋ค. ํ์ง๋ง ์ปดํจํฐ ๋น์ฉ์ด ์ ๋ ดํด์ง์ ๋ฐ๋ผ ํ๋์ ์์ ๋๋ฆฌ ์ปดํจํฐ๊ฐ ๋ณด๊ธ๋์๋ค. ์ด์ ๋ฐ๋ผ ์ค๊ตญ์ด, ์ผ๋ณธ์ด, ์ ๋ฝ์ ๋ค๋ฅธ ์ธ์ด ๋ฑ์๊ฒ๋ ์ ์ฉ๋ ์๋ก์ด ์ ํ์ ์ฝ๋๊ฐ ํ์ํ๋ค. ๊ทธ๋์ ์ ๋ฝ ์ธ์ด์ ์ ํฉํ ISO-646๊ณผ ๊ฐ์ ํ์ค ์ฝ๋๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๊ฐ์ด ์ง๋จ์ ๋ฐ๋ผ ๋นํธ ๊ฐ๊ฒฉ์ด ์ ๋ ดํด์ง๋ฉด์ ๋ชจ๋ ๊ธฐํธ๋ฅผ 16๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์๋ก์ด ํ์ค์ด ์๊ฒจ๋ฌ๋ค. ๊ทธ๊ฒ์ด ๋ฐ๋ก ์ ๋์ฝ๋์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ดํ์ ์ ๋์ฝ๋๋ 21๋นํธ๊น์ง ํ์ฅ๋์์ผ๋ฉฐ 21๋นํธ ์ ๋๋ฉด ์์ผ๋ก ๋ชจ๋ ๋ฌธ์๋ฅผ ๋ค ํํํ ์ ์๋ค๊ณ ํ๋ค.
๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๊ฐ๋ฐ์ ํ๋ค๋ณด๋ฉด ํํ ๋ณด๋ UTF-8์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ ํ ๋ฒ์ฏค ๋ณธ์ ์ด ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด์ ๋ํด ์ ๊น ์์๋ณด์. ๋จผ์ UTF-8์ '์ ๋์ฝ๋ ๋ณํ ํ์ 8๋นํธ'๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ์๊น ์์์ ์์คํค ์ฝ๋๋ 7๋นํธ์ ํ ๋นํ์ฌ ๋ฌธ์๋ฅผ ํํํ๋ค๊ณ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ปดํจํฐ๋ 7๋นํธ๊ฐ์ ํ ๋ฒ์ ์ฒ๋ฆฌํ๋๋ก ์ค๊ณ๋์ด์์ง ์๊ณ 8๋นํธ๋ฅผ ํ๋ฒ์ ์ฒ๋ฆฌํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ 8๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด ์์คํค ์ฝ๋ ๋ฌธ์๋ฅผ ์ ์ฅํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ฌ๊ธฐ์ ์๋ฌธ์ด ๋ค ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด 8๋นํธ๋ง ์ฌ์ฉํด๋ ๋ ํ ๋ฐ, ์ ์๊ฐ์ด ์ง๋จ์ ๋ฐ๋ผ 16, 21๋นํธ๊น์ง ํ์ฅํ ๊น?
์ด์ ๋ ๋ค๋ฅธ ๋นํธ ํจํด์ ํํํ๊ธฐ ์ํด ์ฌ์ฉํ๋ ๋นํธ ํจํด ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์์์ ์ต์ด๋ก ๋ฐฐ์ธ ๋, ๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ ๊ฐ๋จํ ์ซ์๋ฅผ ํํํ๊ณ ์ด ์ซ์๋ค์ ํ์ฉํด ๋ ๋ฌธ์๋ฅผ ํํํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฐฐ์ ๋ค. ์ด๋ฐ ๊ฒ๋ค์ด ๋ฐ๋ก ๋ค๋ฅธ ๋นํธ ํจํด์ ํํํ๊ธฐ ์ํด ํน์ ๋นํธ ํจํด์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ฅผ '์ธ์ฝ๋ฉ(Encoding)' ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค.
9. ์ปดํจํฐ์์ ์๊น ํํํ๊ธฐ
์ปดํจํฐ์์ ๋ค์ํ ์๊น์ ํํํ ์๋ ์๋ค. ์ปดํจํฐ ๊ทธ๋ํฝ์ค๋ ์ ์ ๋ชจ๋์ข ์ด์ ํด๋นํ๋ ๊ฒ์ ์์ ํํํ๋ ์ ์ ์ฐ์ด์ ๋ง๋๋๋ฐ ์ด๊ฒ์ด ๋ฐ๋ก '๊ทธ๋ฆผ ์์' ์ฆ, ํฝ์ (pixel)์ ์๋ฏธํ๋ค.
์ด๋, ํฝ์ ๊ฐ์ ๋ํ๋ด๊ธฐ ์ํด์๋ ์ด 32๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. ์๊น์ ๋นจ๊ฐ์, ๋ น์, ํ๋์(๊ทธ๋์ RGB ๋ผ๊ณ ํ๋ค)์ ์กฐํฉ์ผ๋ก ๋ง๋ค์ด๋ด๋๋ฐ, ํ ์๊น๋น 8๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ 8๋นํธ๊ฐ 3๊ฐ ์ฆ, 24๋นํธ๋ฉด 32๋นํธ์์ 24๋นํธ๋ฅผ ๋บ 8๋นํธ๊ฐ ๋จ๊ฒ๋๋ค. ์ด 8๋นํธ๋ ๋ฐ๋ก ์๊น์ ํฌ๋ช ๋๋ฅผ ํํํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ค.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๊น์ ์ธ์ฝ๋ฉํ๋ ํํ๋ฐฉ๋ฒ๋ ์๋ค. ์ด๋์ ๊ฐ #ffff00 ์ ๊ฐ์ ํ๊ธฐ๋ฒ์ ๋ณธ ์ ์ด ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ์๊น์ 16์ง ํธ๋ฆฌํ๋ (hex triplet)์ด๋ผ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์น์์ ํํํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. # ๋ค์ ์ฌ์ฏ ์๋ฆฌ 16์ง ์ซ์๋ฅผ ์ถ๊ฐํด์ #000000์ ๊ฒ์์, #ffffff๋ ํฐ์์ ํํํ ์ ์๊ฒ ๋๋ค.
์ง๊ธ๊น์ง ์ปดํจํฐ๊ฐ '๋นํธ'๋ง์ ์ฌ์ฉํด์ ์์ ์ ์, ์์ ์ ์, ์ค์, ํ ์คํธ, ์๊น์ ์ด๋ป๊ฒ ํํํ๋์ง์ ๋ํด์ ์์๋ณด์๋ค. ๋ค์ ์ฅ์์๋ ๊ทธ๋ฌ๋ฉด ์ปดํจํฐ๊ฐ ๋์ฒด ์ ๋นํธ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋์ง ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ธ ๊ตฌ์ฑ์์ ๊ด์ ์์ ์ดํด๋ณด๋๋ก ํ์.