๐ ํด๋น ํฌ์คํ ์ OREILLY์ '๋ฏธ์ ๊ด์ GAN ๋ฅ๋ฌ๋ ์ค์ ํ๋ก์ ํธ' ์์ ์ ์ฝ๊ณ ๊ฐ์ธ์ ์ธ ๋ชฉ์ ํ์ ์์ฑ๋๋ ๊ธ์ ๋๋ค. ํฌ์คํ ์ ์ฌ์ฉ๋๋ ๋ชจ๋ ์๋ฃ๋ ์ ๊ฐ ์ง์ ์ฌ๊ตฌ์ฑํ์์์ ์๋ฆฝ๋๋ค.
์ต๊ทผ ์ฌ๋ด ์คํฐ๋์์ ์๋กญ๊ฒ ๋ค๋ฃฐ ์ฃผ์ ๋ก ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ ํํ๋ค. ์์ฆ ๊ฐ์ฅ ํ๋์ธ ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋ํด์ ๊ณต๋ถ๋ฅผ ํ๊ธฐ ์์ํด์ผ ํ๋ค๋ ํ์์ฑ์ด ์๊ฒผ๋ค. ๋ฌผ๋ก ๊ฑฐ๋ ๊ธฐ์ ์์ ์คํ์์ค๋ก ๋์ค๋ ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ ธ๋ค ์ฐ๊ธฐ๋ง ํ๋ ๋ชฉ์ ์ด๋ผ๋ฉด ์ด ์ฑ ์ด ๊ทธ๋ ๊ฒ ๋์์ด ๋์ง ์์ ์ ์๋ค. ์๋ํ๋ฉด ์ด ์ฑ ์ ์คํ์์ค ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉ๋ฒ์ ๋ํ ์ค๋ช ์ด ์๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ํ์ง๋ง ๋จธ์ ๋ฌ๋ ์ง๋ฌด๋ก ์ผํ๋ ์ ์ฅ์ผ๋ก์, ์ ์ด๋ ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ์ด ์ด๋ค ๋ชฉ์ ์ฑ์ ๊ฐ๊ณ , ๋ ์ด๋ ํ ์๋ฆฌ๋ก ๋์ํ๋์ง๋ ์ต์ํ ์์์ผ ํ์ง ์์๊น ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌํ ์ด์ ๋ก ํด๋น ์ฑ ์ผ๋ก ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ๋ง ๋ถ์ผ์ ๊ธฐ์ด๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ๋ฆ๊ธฐ๋ก ์ ์ ํ๊ณ , ํ ๋๋ฃ ๋ถ๋ค๊ณผ ํจ๊ป ์คํฐ๋๋ฅผ ์งํํ๊ธฐ๋ก ์์ํ๋ค.
์ฒซ ํฌ์คํ ์ผ๋ก๋ ๊ฐ๋ณ๊ฒ ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋ํ ๊ธฐ์ด ๊ฐ๋ ์ ์๊ฐํ๋ค. ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง์ด ๋ฌด์์ด๊ณ ๊ธฐ์กด์ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฐฐ์์๋ ์ง๋ํ์ต์ ๋ถ๋ฅ, ํ๊ท ๋ฌธ์ ์ ์ด๋ค ์ ์ด ๋ค๋ฅธ ๊ฒ์ธ์ง์ ๋ํด ์ฃผ๋ก ๋ค๋ฃฌ๋ค. ์ฌ์ด ๋น์ ์ ์ค๋ช ์ผ๋ก ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ดํดํด๋ณด๋๋ก ํ์.
1. ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง vs ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง
์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์๋์ ๊ฐ์ด ์ ์๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
ํ๋ฅ ๋ชจ๋ธ์ ๊ด์ ์ผ๋ก ๋ณด์์ ๋, ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ธฐ์ ํ ๊ฒ์ด๋ค. ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์์ ์ํ๋ง์ ํ์ฌ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ ์ ์๋ค.
๋จ์ ์ธ ์๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ฐ๊ณ ์๋ ๊ฐ์์ง ์ฌ์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์๋ ์๋ก์ด ์ ํ์ ๊ฐ์์ง ์ฌ์ง์ ๋ง๋ค๊ณ ์ถ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๊ฒ์ ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ๋ก ๋ชฉํ๋ฅผ ๋ฌ์ฑํ ์ ์๋ค.
์ ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ณด์. ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ์ฌ ๊ฐ๊ณ ์๋ ๊ฐ์์ง ์ฌ์ง๋ค์ ํตํด ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํ์ต์ํจ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์์ ์ด ํ์ตํ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋๋คํ ๋ ธ์ด์ฆ๋ค์ ์ฒจ๊ฐํ๊ฒ ๋๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ๋๋คํ ๋ ธ์ด์ฆ๋ฅผ ์ฒจ๊ฐํด์ ํ์ตํ๋ ๋ชฉ์ ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ๋น์ทํ์ง๋ง ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์๋ ์๋ ํน์ฑ์ ๊ฐ๋ ์๋ก์ด ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ์์ฑํ ์ ์๋๋ก ํ๊ธฐ ์ํจ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ํ์ต๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ก๋ถํฐ ์ํ๋งํ์ฌ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํด๋ธ๋ค. ์ด ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์๋ ์กด์ฌํ์ง ์๋ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ฉด ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฐฐ์ฐ๊ณ ์๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๊ณผ ๊ธฐ์กด์ ๋ฐฐ์์๋ ์ง๋ํ์ต์ ์ผ์ข ๋ค์ธ ๋ถ๋ฅ, ํ๊ท๊ฐ์ ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง๊ณผ์ ์ฐจ์ด์ ์ ๋ฌด์์ผ๊น? ์๋ก ๋ฐ๋๋๋ ๊ฐ๋ ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ์ฆ, ํ์๋ ๊ทธ๋ฌ์ง๋ง ๋๋ถ๋ถ์ ๊ฐ, ๊ณ ์์ด ์ด๋ฏธ์ง ๋ถ๋ฅ, ํ์ดํ๋ ์์กด ์์ธก๊ณผ ๊ฐ์ ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋ค๋ฃจ์ด ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ญ์ฌ์ ์ผ๋ก ์ด ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ๋งค์ฐ ํ๋ฐํ ์งํ๋์ด ์์๋ค.
ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง์ด ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง๊ณผ ๋ค๋ฅธ ์ฃผ์ํ ์ฐจ์ด์ ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ ์ํ์ด ๋ ์ด๋ธ์ ๊ฐ์ ธ์ผ๋ง ํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋์ ๋ ์ด๋ธ ์ฆ, ์ ๋ต์ ๋ณด๊ณ ๋ชจ๋ธ์ด ํ์ตํ๋ค๊ณ ํ์ฌ ์ง๋ ํ์ต์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค. ๋ ๋ค๋ฅธ ๋ง๋ก ํ๋ฉด ๋ ์ด๋ธ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ฌ์ฉํด์ ์ ๋ ฅ๊ณผ ์ถ๋ ฅ์ ๋งคํํ๋ ํน์ ํจ์๋ฅผ ํ์ตํ๋ ์ ์ด๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋ ์ด๋ธ์ด ์๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ์ํ๋๋ค. ๊ทธ๋์ ๋น์ง๋ ํ์ต์ด๋ผ๊ณ ๋ ๋ถ๋ฆฐ๋ค. ํ์ง๋ง ๋ฌด์กฐ๊ฑด ๋ ์ด๋ธ์ด ์๋ ๊ฒ์ ์๋๊ณ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ฐ๋ผ ํน์ ํด๋์ค์ ์ํ์ ์์ฑํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ์ตํ๊ธฐ ์ํด ์ผ๋ถ ๋ ์ด๋ธ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ ์ฉํ๋ ๋ฐ์ง๋ ํ์ต์ด๋ผ๋ ๊ฒ๋ ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
์ด๋ฒ์๋ ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง๊ณผ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง ๊ฐ์ ์ฐจ์ด์ ์ ์ํ์ ์ธ ์์์ผ๋ก ๊ฐ๋จํ๊ฒ ์ดํด๋ณด์. ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ $x$๊ฐ ์ฃผ์ด์ก์ ๋, ๋ ์ด๋ธ $y$์ ํ๋ฅ $p(y | x)$๋ฅผ ์ถ์ ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ $x$์ ๊ด์ธก ํ๋ฅ ์ธ $p(x)$๋ฅผ ์ถ์ ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ ์์์ ์ธ๊ธํ ๋น์ง๋ ํ์ต์ ์ํฉ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ๋ง์ฝ ๋ฐ์ง๋ ํ์ต์ ์ํฉ์ด๋ผ๋ฉด ํน์ ํด๋์ค์ ๋ ์ด๋ธ์ด ์ฃผ์ด์ง ์ํ๊ฐ ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ $p(x|y)$๋ฅผ ์ถ์ ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
์ ๋ฆฌํ์๋ฉด, ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํน์ ๋ฐ์ดํฐ $x$๊ฐ ํน์ ๋ ์ด๋ธ $y$์ ์ํ ํ๋ฅ ์ ์ถ์ ํ๋ค. ํ์ง๋ง ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋ ์ด๋ธ $y$์ ๊ด์ฌ์ด ์๋ค. ๋จ์ง ํน์ ๋ฐ์ดํฐ $x$๊ฐ ๋ฐ๊ฒฌ๋ ํ๋ฅ ๋ง์ ์ถ์ ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
ํ์ง๋ง ์ด๋ฌํ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง์ด ์ฅ์ ๋ง์ ์๋ ๊ฒ์ ๋ ์๋๋ค. ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๋นํด์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฑ๋ฅ์ ์ธก์ ํ๊ธฐ๊ฐ ์ด๋ ต๋ค. ๋จ์ ์ธ ์๋ก, ์๋ก์ด ๊ฐ์์ง ์ฌ์ง์ ์์ฑํด๋ด๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ค๊ณ ์ณ๋ณด์. ๊ทธ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ง๋ ์๋ก์ด ๊ฐ์์ง ์ฌ์ง์ ๋ณด๊ณ ์ด ์๋ก์ด ๊ฐ์์ง ์ฌ์ง์ด ์ผ๋ง๋ ๊ฐ์์ง์ค๋ฌ์ด์ง(?)๋ฅผ ์ธก์ ํ ์ ์์๊น? ์ด๋ ์ฌ๋์ด ์ฃผ๊ด์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํด์ผ ๋๊ธฐ ๋ง๋ จ์ด๋ค. ๊ทธ๋์ ์์ฆ ํ๋์ธ ChatGPT์ ๊ฐ์ ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ์ ๋ต๋ณ์ ๋ํด์ ์ ํ๋๊ฐ 90%๋ค, 95%๋ค ์ด๋ฐ ์์ผ๋ก ์ ๋์ ์ผ๋ก ์ธก์ ํ๊ธฐ๊ฐ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ ์ด์ ๊ฐ ๊ทธ๊ฒ์ด๋ค.
ํ์ง๋ง ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ์ ์์ฃผ ๋ณต์กํ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๊ฐ๋ฐํ๋ ๋ฐ ํต์ฌ์ ์ธ ์์๋ผ๊ณ ์ ์๋ ์ด์ผ๊ธฐํ๋ค. ์ฒซ์งธ๋ก, ๋ณต์กํ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๋ง๋ค๊ธฐ ์ํด์๋ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฑ๋๋ ๋ฐฉ๋ฒ ์์ฒด๋ฅผ ์ดํดํด์ผ ํ๋ค. ๋๋ฒ์งธ๋ก, ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐํํ์ต์ ๋ฐ์ ์ํค๋ ๋ฐ ๋งค์ฐ ๊ธฐ์ฌํ๋ค. ์ค์ ๋ก, ๊ฐํํ์ต์์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์ด์ฉํ๋ฉด ์์ด์ ํธ๊ฐ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํตํด ์ค์ค๋ก ํ๊ฒฝ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์ ํ ์ ์๊ฒ ๋๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก๋ ์ฌ๋์ ํ์ค ์ธ์ง ๋ฅ๋ ฅ์ด ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง ๋ณด๋ค๋ ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๊ฐ๋ ๊ณผ ๋ ๊ฐ๊น๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
์ฐ๋ฆฌ๋ ํ๋ณ ๋ชจ๋ธ๋ง๊ณผ ๋น๊ตํ๋ฉด์ ์์ฑํ ๋ชจ๋ธ๋ง์ด ์ด๋ก ์ ์ผ๋ก ์ด๋ค ๊ฐ๋ ์ธ์ง ์์๋ณด์๋ค. ์ด์ ๋ค์ ๋ชฉ์ฐจ๋ถํฐ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์ค์ง์ ์ธ ๊ฐ๋ ์ ํ์ตํด๋ณด๋๋ก ํ์.
2. ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง ์ดํดํด๋ณด๊ธฐ
์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ดํดํ๊ธฐ ์ํด์ ๊ฐ๋จํ ์์๋ฅผ ๋ค์ด๋ณด์. ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ฒ๋ผ 2์ฐจ์ ํํ์ ๊ณต๊ฐ์ด ์๊ณ , ์๋ 2์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ์์ ๋ฐ์ดํฐ $x$์ ์งํฉ๋ค์ธ $X$(์๋ ํ๋์ ํฌ์ธํธ๋ค์ ๋ชจ์)๊ฐ ์๋ค๊ณ ํ์. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ์ด๋ ํ ๊ท์น์ ์ํด์ ์์ฑ๋์๊ณ , ์ด ๊ท์น์ $p_{data}$๋ผ๊ณ ํ์.
์ ํ๋์ ์ ๊ฐ๊ฐ์ด ๋ฐ์ดํฐ ์ํ $x(x_i, x_j)$์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ด ์ํ์์ ์ฐ๋ฆฌ ์ธ๊ฐ์ ๋ง์์์ผ๋ก ์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ๋ณด๊ณ ์ด๋ค ๊ท์น์ผ๋ก ์๊ฒจ๋ฌ๋์ง ์ฆ, ์ ๋ต($p_{data}$)์ ๋ํ ์ถ์ ์ ํ ์ ์๊ณ , ์ด ์ถ์ ์ $p_{model}$์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค. ์ด $p_{model}$๋ ์ฐ๋ฆฌ ์ธ๊ฐ์ด ๋ง๋ค์ด๋ธ ์ผ์ข ์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ด๋ค. $p_{model}$์ 2์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ์ ํ์ํ๋ค๊ณ ํ๋ฉด ์๋์ฒ๋ผ ๋ ์ ์๋ค.
์ด์ ์ฐ๋ฆฌ์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ $p_{model}$๋ก๋ถํฐ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ํ๋งํด๋ณด์. ๋จ, ์ด ์ํ๋ง๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ ์๋์ ๊ฐ์ 2๊ฐ์ง ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์กฑํด์ผ ๊ฐ์ฅ ์ด์์ ์ด๋ค.
- $p_{data}$์์ ๋ฝ์ ๊ฒ ๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์ธ ๊ฒฝ์ฐ
- $p_{model}$์ด ์ด๋ฏธ ๋ณธ ๋ฐ์ดํฐ ์ฆ, ํ์ต(๊ด์ธก)๋ ๋ฐ์ดํฐ ์งํฉ $X$์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์๋ ๋ค๋ฅธ ๋ฐ์ดํฐ์ธ ๊ฒฝ์ฐ
์ด์ ๊ทธ๋ฌ๋ฉด ์ ๋ต์ธ $p_{data}$๋ฅผ ์ค์ ๋ก ํ์ธํด๋ณด๊ณ , $p_{model}$์ด ์๋กญ๊ฒ ์์ฑํ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ 3๊ฐ๊ฐ ์ 2๊ฐ ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์กฑํ๋์ง๋ ์ดํด๋ณด์.
์ ๊ทธ๋ฆผ์์ ์งํ ํ์ ์ฆ, ์ธ๊ณ์ง๋์ ์์ญ์ ๋ํ๋ด๋ ๋ถ๋ถ์ด ๋ฐ๋ก ์ ๋ต์ธ $p_{data}$์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฐํ ์ฃผํฉ์๊น์ ์์ญ์ ์ฐ๋ฆฌ์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ $p_{model}$์ด ์ถ์ ํ ์์ญ์ด๊ณ , ๋นจ๊ฐ์ ํฌ์ธํธ์ A,B,C๊ฐ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ด ์๋กญ๊ฒ ์์ฑํ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ด๋ค. ํ๋์ฉ ํน์ง์ด ์ด๋ค์ง ์ดํด๋ณด์.
- A : ์กฐ๊ฑด์ ๋ชจ๋ ๋ง์กฑํ๋ค. ์ ๋ต์ธ $p_{data}$ ์์ญ์์ ์์ฑ๋์์ผ๋ฉฐ, ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ค ์ฆ, ํ๋์ ํฌ์ธํธ๋ค๊ณผ ๊ฒน์น์ง ์๋ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ์ด๋ค.
- B : ํ๋์ ํฌ์ธํธ๋ค๊ณผ ๊ฒน์น์ง ์์ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ์ด๊ธด ํ์ง๋ง, $p_{data}$ ์์ญ์ ํฌํจ๋์ง ์๋๋ค. ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋ถ์ ํฉํ๋ค.
- C : $p_{data}$ ์์ญ์ ํฌํจ๋๊ธดํ์ง๋ง ํ๋์ ํฌ์ธํธ๋ค๊ณผ ๊ฒน์น๋ ๋ฐ์ดํฐ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๊ฒ๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋ถ์ ํฉํ๋ค.
์ด๊ฒ์ด ๋ฐ๋ก ์์ฑ ๋ชจ๋ธ ์๋ฆฌ์ ํฐ ํ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๊ฒ ๋ค. ์ด์ ์ข ๋ ํ๋ฅ ์ ์ธ ๊ฐ๋ ์ ์ด์ฉํ ํ๋ฅ ์ ์ธ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์์๋ณด๋๋ก ํ์.
3. ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ฅ ์ ์ผ๋ก ์ดํดํ๊ธฐ
ํ๋ฅ ์ ์ผ๋ก ์ดํดํ๊ธฐ์ ์์, ํ๋ฃฐ ๊ด๋ จ ๊ฐ๋ ์ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ฐฐ์ฐ๊ณ ๊ฐ์ผ ํ๋ค. ๋๊ตฐ๊ฐ๋ ์ด๋ฏธ ์ถฉ๋ถํ ์ต์ํ ๋ด์ฉ์ผ ์๋ ์๋ค. ํ์ง๋ง ๊ธฐ์ด๋ฅผ ๋ค์ ๋ค์ง๋ค๋ ์๊ฐ์ผ๋ก ๊ฐ๋ณ๊ฒ ์ฝ์ด์ฃผ๋ฉด ์ข์ ๋ฏ ํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฐฐ์์ผ ํ ๊ฐ๋ ๋ค์ ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ, ํ๋ฅ ๋ฐ๋ ํจ์, ๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ, ์ต๋ ๊ฐ๋ฅ๋ ์ถ์ ์ด๋ค. ํ๋์ฉ ์์๋ณด์.
A. ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ
ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ $x$๊ฐ ์กด์ฌํ ์ ์๋ ๋ชจ๋ ๊ฐ์ ์งํฉ์ด๋ค. 2๋ฒ ๋ชฉ์ฐจ์ ์์์์๋ 2์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ ์ ๋ถ๋ฅผ ์๋ฏธํ๊ฒ ๋ค.
B. ํ๋ฅ ๋ฐ๋ ํจ์
ํ๋ฅ ๋ฐ๋ ํจ์ $p(x)$๋ ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ์์ ํฌ์ธํธ $x$๋ฅผ 0๊ณผ 1์ฌ์ด์ ์ซ์์ ๋งคํํด์ฃผ๋ ํจ์์ด๋ค. ์ด ๋ง์ด ์ดํด๊ฐ ์ ์๋๋ค๋ฉด ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ณด์.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ๋ชจ๋ ํฌ์ธํธ $x$๋ค์ ๋ํ ํ๋ฅ ๋ฐ๋ ํจ์์ ํฉ์ ๊ผญ 1์ด ๋์ด์ผ ์ ์ ์๋ ํ๋ฅ ๋ถํฌ์ด๋ค. ๋ง์ฝ $x$๊ฐ ์ด์ฐ์ ์ธ ๊ฐ์ด๋ผ๋ฉด $p(x)$๋ ๋จ์ํ ํฌ์ธํธ $x$๋ฅผ ๋ฐ๊ฒฌํ ํ๋ฅ ์ ์๋ฏธํ๋ค.
์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ชจ๋ฅด์ง๋ง ์ด์ฐ๋์๊ฑด ์กด์ฌํ๋ ์ ๋ต์ ํ๋ฅ ๋ฐ๋ ํจ์ $p_{data}$๋ฅผ ์ฐพ๊ธฐ ์ํด ์ถ์ ํ๋ค. ์ด ์ถ์ ํ๋ฅ ๋ฐ๋ ํจ์๋ฅผ $p_{model}$ ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ฉฐ, ์ด $p_{model}$์ ๋ฌด์ํ ๋ง๋ค. ์ด ๋ง์ $p_{model}$๋ค ์ค ๊ฐ์ฅ ์ต์ ์ $p_{model}$์ ์ฐพ๊ธฐ ์ํด ๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ์ด๋ผ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ๊ฒ ๋๋ค.
C. ๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ
๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ์ $p_{\theta}(x)$ ๋ผ๊ณ ์ ์ํ๋๋ฐ, ์ด๋ ํ์ ๋ ๊ฐ์์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ $\theta$๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ ๋ฌ์ฌํ๋ ํ๋ฅ ๋ฐ๋ ํจ์์ ํ ์ข ๋ฅ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. 2๋ฒ ๋ชฉ์ฐจ์์ ์์๋ณธ ์์์์ ์ฃผํฉ์ ์์๊ฐ ๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ์ ์์๊ฐ ๋๊ฒ ๋ค. ์ ์์์์ ์ฃผํฉ์ ์์๋ฅผ ๋ง๋ค๊ธฐ ์ํด์๋ 4๊ฐ์ง ํ๋ผ๋ฏธํฐ๊ฐ ํ์ํ๋ค. ์ฆ, ์์์ ์ผ์ชฝ ์ ์๋ ๋ชจ์๋ฆฌ ์ขํ(${\theta}_{1}, {\theta}_{2}$)์ ์ค๋ฅธ์ชฝ ์ ์๋ ๋ชจ์๋ฆฌ ์ขํ(${\theta}_{3}, {\theta}_{4}$)๊ฐ ํ์ํ ์ ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก 2๋ฒ ๋ชฉ์ฐจ์์์ ๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ์ ์ด 4๊ฐ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ(${\theta}_{1}, {\theta}_{2}, {\theta}_{3}, {\theta}_{4}$)๋ก ๊ณ ์ ํ๊ฒ ํํํ ์ ์๋ค.
D. ์ต๋ ๊ฐ๋ฅ๋ ์ถ์
์ต๋ ๊ฐ๋ฅ๋ ์ถ์ ์ ์์๋ณด๊ธฐ ์ ์ ๊ฐ๋ฅ๋๋ผ๋ ๊ฐ๋ ๋ถํฐ ์ดํดํด์ผ ํ๋ค. ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์งํฉ $\theta$์ ๊ฐ๋ฅ๋ $\mathcal{L}(\theta | x)$์ ์ํ ํฌ์ธํธ $x$๊ฐ ์ฃผ์ด์ก์ ๋ $\theta$์ ์๋ง์ ์ ๋๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ํจ์์ด๋ค. ๊ทธ๋์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์ํ๋ค.
$$\mathcal{L}(\theta | x) = p_{\theta}(x)$$
์ด ๋ฑ์์ด ์๋ฏธํ๋ ๋ฐ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ํ ํฌ์ธํธ $x$๊ฐ ์ฃผ์ด์ก์ ๋ $\theta$์ ๊ฐ๋ฅ๋๋ ํฌ์ธํธ $x$์์ $\theta$๋ก ์ ์๋ ํ๋ฅ ๋ฐ๋ ํจ์์ ๊ฐ์ผ๋ก ์ ์ํ๋ค.
๊ทธ๋์ ์ํ ํฌ์ธํธ $x$์ ์งํฉ์ธ ์ ์ฒด ๋ฐ์ดํฐ์ $X$์ ๋ํ ๊ฐ๋ฅ๋๋ฅผ ์ ์ํ๋ฉด ์๋์ฒ๋ผ ํ์ฅ์ํฌ ์ ์๋ค.
$$\mathcal{L}(\theta | X) = {\prod_{x \in X}}{p_{\theta}(x)}$$
ํ์ง๋ง ์ ์์ ๋ชจ๋ ๊ฒ์ ๊ณฑํ๋ ์์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ํ์ ํธ์๋ฅผ ์ฆ์งํ๊ธฐ ์ํด ๋ก๊ทธ ์์์ ์ฌ์ฉํด์ ๋ก๊ทธ ๊ฐ๋ฅ๋๋ก ๋ณํํด ์ฌ์ฉํ๋ค. ์์ ์๋์ ๊ฐ๋ค.
$$l(\theta | X) = {\sum_{x \in X}}{log p_{\theta}}(x)$$
์ด์ ๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ชฉ์ ์ ๋ฐ์ดํฐ์ ์งํฉ์ธ $X$๊ฐ ๊ด์ธก๋ ๊ฐ๋ฅ๋ $l$์ ์ต๋ํํ๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ $\theta$์ ์ต์ ๊ฐ์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ต๋ํ ํ๋ค๊ณ ํ์ฌ ์ด๋ฐ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ต๋ ๊ฐ๋ฅ๋ ์ถ์ ์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค.
์ด์ ํ๋ฅ ์ ์ธ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ๋ง๋ค๊ธฐ ์ํด ํ์ํ ์ํ์ ์ด ๊ฐ๋ ์ดํด๋ ๋ชจ๋ ๋๋ฌ๋ค. ์ด์ ๋ณธ๊ฒฉ์ ์ธ ํ๋ฅ ์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ์ดํดํด๋ณด๋๋ก ํ์.
์ฑ ์์๋ ๊ทธ๋ ์ง๋ง ํ ๊ฐ์ง ์์ ์ํฉ์ ๋ค์ผ๋ ค๊ณ ํ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ 50๊ฐ์ ์ํ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๋ฐ์๊ณ , ์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ํจ์ ์ข ๋ฅ ์กฐํฉ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์์๋ ์๋์ ๊ฐ๋ค.
id | ์ ์ธ์ฌ๋ฆฌ | ์ท์๊น | ์ท์ ํ | ๋จธ๋ฆฌ์๊น | ์์์ ํ |
0 | Round | White | ShirtScoopNeck | Red | ShortHairShortFlat |
1 | Sunglasses | White | Overall | SilverGray | NoHair |
... | ... | ... | ... | ... | ... |
id ์นผ๋ผ์ ์ ์ธํ ๋๋จธ์ง ์นผ๋ผ๋ค์ ๋ํ uniqueํ ๊ฐ๋ค์ ๊ฐ์๋ ์๋์ ๊ฐ๋ค.(๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ด๋ค ๊ฐ๋ค์ด ์๋์ง๋ ์ฑ ์ ์ฐธ์กฐ..)
- ์์์ ํ: 7๊ฐ์ง
- ๋จธ๋ฆฌ์๊น : 6๊ฐ์ง
- ์ ์ธ์ฌ๋ฆฌ : 3๊ฐ์ง
- ์ท์ ํ : 4๊ฐ์ง
- ์ท ์๊น: 8๊ฐ์ง
์ ๊ฐ๋ค๋ก ๋์ฌ ์ ์๋ ๋ชจ๋ ์กฐํฉ์ ๊ฐ์ง์๋ฅผ ๋ชจ๋ ๊ณฑํ 4,032๊ฐ๊ฐ ๋๋ค. ๊ฒฐ๊ตญ ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ 4,032๊ฐ์ ํฌ์ธํธ๊ฐ ์กด์ฌํ๊ณ , ํ๋ณธ(์ํ) ๋ฐ์ดํฐ์ ์ 50๊ฐ๊ฐ ๊ด์ธก๋ ์ ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด์ ์ด ์ํฉ์์์ $p_{data}$๋ฅผ ์ฐพ์ผ๋ ค๊ณ ํ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ $p_{model}$์ ๋ชฉํ๋ ์ด ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ์ 50๊ฐ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ $p_{data}$์์ ์์ฑํ ๋ ๋ค๋ฅธ ์ํ์ ์๋ฒฝํ๊ฒ ํ๋ด๋ด๋ ๊ฒ์ด๋ค.
3-1. ๋ฐ์ํ ๋งํผ ๋์ฌ ๊ฒ์ด์ผ, ๋จ์ ํ๋ฅ ์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ
$p_{model}$์ ์์ฑํ๋ ๊ฐ์ฅ ๋จ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๊ฐ๋ฅํ ํน์ฑ์ ์กฐํฉ๋ง๋ค ํ๋ฅ ์ ๋ถ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ๋ ๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๊ฐ์ $d$๋ 4,031๊ฐ๊ฐ ๋๋ค.(๋ง์ง๋ง ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ ๊ฐ์ $p_{model}(x)$์ ํฉ์ด ์ด 1์ด ๋๊ธฐ ์ํด ์๋์ผ๋ก ๊ฒฐ์ ๋๋ฏ๋ก ์ค์ง์ ์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๊ฐ์๋ 4,032๊ฐ์์ 1๊ฐ๋ฅผ ๋บ 4,031๊ฐ๊ฐ ๋จ) ์ด๋ฌํ ์ข ๋ฅ์ ๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋คํญ ๋ถํฌ๋ผ๊ณ ํ๋ฉฐ, ์ด ๋ชจ๋ธ์ ์ต๋ ๊ฐ๋ฅ๋ ์ถ์ ๊ฐ ${\theta_{j}}$๋ ์๋์ ๊ฐ์ด ์ ์ํ ์ ์๋ค.
$$\theta_{j} = {n_j \over N}$$
์ ์์์ $n_j$๋ ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ๋ฐ๊ฒฌ๋ ์กฐํฉ $j$์ ๊ฐ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. $N$๋ ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ์ 50๊ฐ๋ค. ๊ณ ๋ก, ์ฌ๊ธฐ์์ ๊ฐ๋ฅ๋ ๊ฐ(ํ๋ผ๋ฏธํฐ ์ถ์ ๊ฐ)์ ํน์ ํจ์ ์กฐํฉ์ด ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๋ฑ์ฅํ๋ ํ์์ ๋น์จ์ ์๋ฏธํ๋ค.
์ด๋ ๊ฒ ๋ชจ๋ ๊ฐ ํจ์ ์กฐํฉ์ ๋ํด์ ๊ฐ๋ฅ๋ $\theta_{j}$๋ฅผ ๊ณ์ฐํ์ฌ ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ๋ถํฌ์ธ $p_{model}$์ ์ถ์ ํ ์ ์๋ค. ํ์ง๋ง ํ ๊ฐ์ง ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋๋ฐ, ๋ง์ฝ ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์๋ ์กฐํฉ์ ๋ํด์๋ ๊ฐ๋ฅ๋๊ฐ 0์ผ๋ก ๋์ฌ ๊ฒ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ $p_{model}$์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์ฑํ ๋ ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ์กด์ฌํ ์ ์ด ์๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ ์์ฑํ์ง ๋ชปํ๊ฒ ๋๋ค.
์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๋ฒ ํํํ(๋ผํ๋ผ์ด์ฐ ํํํ)๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅด๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ๋๋ฐ, ์ด๋ ์ฝ๊ฒ ๋งํด์ ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ ์กฐํฉ์ ์์๋ก ํ์ 1์ ๋ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋์ ๊ฐ๋ฅ๋ ์์ ๋ค์ ์ ์ํ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ์ด ๋๋ค.
$${\theta_{j}} = {{n_j + 1} \over {N + d}}$$
์ ์์์ $d$๋ 4,023์ผ๋ก ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ ์กฐํฉ์ ๊ฐ์์ด๋ค. ์๋ํ๋ฉด ๋ฐฉ๊ธ ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ ์กฐํฉ์ ์์๋ก ํ์ 1์ ๋ชจ๋ ๋ํด์ฃผ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ $1 \times 4032 = 4032$์ด ๋๋ ๊ฒ์ด๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ฐ ๊ธฐ๋ฒ๋ง ์ ์ฉํ๋ค๋ฉด ๊ด์ธก ๋ฐ์ดํฐ์ ์๋ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์๋กญ๊ฒ ์์ฑ๋ ํ๋ฅ ์ ์ฌ์ ํ ๋งค์ฐ ์ ๋ค. ์๋ํ๋ฉด ๋น์ฐํ ๊ด์ธก ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ์๋ ์ ์ ๊ฐ์ค์น๊ฐ ๋ถ์ฌ๋์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ค์ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ด ๊ด์ธก๋์ง ์์ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ์ข ๋ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ๋ถ์ฌํ๋ฉด ์ข๊ฒ ๋ค๊ณ ์๊ฐ์ด ๋ ๋ค. ์ด๋ฅผ ์ฃผ์ด์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ถํฐ ํ์ตํด์ ์ํํ๋ ๋ชจ๋ธ์ด ์๋๋ฐ, ์ด๊ฒ์ด ๋ฐ๋ก ๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ์ด๋ค.
3-2. ๋ชจ๋ ํน์ฑ์ ๋ ๋ฆฝ์ ์ด์ผ, ๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ
๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ๋ ํ ๊ฐ์ง๋ฅผ ๊ฐ์ ์ฌํญ์ผ๋ก ์ผ๊ณ ๋ค์ด๊ฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ถ์ ํ ํ๋ผ๋ฏธํฐ ๊ฐ์๋ฅผ ํฌ๊ฒ ์ค์ฌ์ค๋ค. ์ด ๊ฐ์ ์ฌํญ์ด ๋ฌด์์ด๋๋ฉด ๋ฐ๋ก ๊ฐ ํน์ $x_j$๊ฐ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ ํน์ $x_k$์ ๋ ๋ฆฝ์ ์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ ์์๋ก๋ ๋จธ๋ฆฌ ์๊น์ ๊ณ ๋ฅด๋ ๊ฒ์ด ์์์ ํ์ ๊ณ ๋ฅด๋ ๊ฒ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น์ง ์๊ณ , ๋ ์ ์ธ์ฌ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ณ ๋ฅด๋ ๊ฒ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น์ง ์์ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ์ ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
$$p(x_j | x_k) = p(x_j)$$
์ด๋ฅผ ๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ ๊ฐ์ ์ด๋ผ๊ณ ํ๋๋ฐ, ์ฐ์ ํ๋ฅ ์ ์ฐ์๋ฒ์น์ ์ฌ์ฉํด ํ๋ฅ ๋ฐ๋ ํจ์๋ฅผ ์กฐ๊ฑด๋ถ ํ๋ฅ ์ ๊ณฑ์ผ๋ก ํ์ด์ค ๋ค ๋ฒ ์ด์ฆ ๊ฐ์ ์ ์ ์ฉํด์ฃผ๋ฉด ๋ชจ์ ๋ชจ๋ธ์ ์๋์ฒ๋ผ ์ ์๋๋ค.
$$p(x) = \prod_{i=1}^K p(x_k)$$
์ด๋ ๊ฒ ๊ฐ ํน์ฑ์ ๋ํด์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ ๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ์ถ์ ํ๋ ๋ฌธ์ ๋ก ์ถ์๋์๊ณ , ์ด๋ฅผ ๊ณฑํด์ ๊ฐ๋ฅํ ๋ชจ๋ ์กฐํฉ์ ๋ํ ํ๋ฅ ์ ์ฐพ์ผ๋ฉด ๋๋ค. ๊ทธ๋ผ ์ฌ๊ธฐ์๋ ๋ช ๊ฐ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ถ์ ํด์ผ ํ ๊น? ๊ฐ ํน์ฑ์ด ๊ฐ์ง ์ ์๋ uniqueํ ๊ฐ๋ค์ ๋ํด ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ถ์ ํด์ผ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด ์์์ ๊ฒฝ์ฐ, $7 + 6 + 3 + 4 + 8 - 5 = 23$๊ฐ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ์ถ์ ํ๋ฉด ๋๋ค. ๋ง์ง๋ง์ $-5$๋ฅผ ํ ์ด์ ๋ ํน์ฑ์ด 5๊ฐ์ธ๋ฐ, ๊ฐ ํน์ฑ๋ง๋ค ํ๋ผ๋ฏธํฐ์ $p(x)$ ๊ฐ ํฉ์ 1๋ก ๋ง๋ค๊ธฐ ์ํด ๋ง์ง๋ง ํ๋ผ๋ฏธํฐ๊ฐ ์๋์ผ๋ก ๊ฒฐ์ ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋นผ์ค ๊ฒ์ด๋ค.
๋ฐ๋ผ์, ๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉํ ๋์ ์ต๋ ๊ฐ๋ฅ๋ ์ถ์ ๊ฐ $\theta$๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์ ๋๋ค.
$$\theta_{kl} = {n_{kl} \over N}$$
์ฆ, $\theta_{kl}$์ ๋ฐ์ดํฐ์ ์์ ํน์ $k$๊ฐ $l$์ธ ํ์๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ $N$์ ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ์์ธ 50์ด๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, $k$๊ฐ ์ ์ธ์ฌ๋ฆฌ์ด๊ณ , $l$์ด Sunglasses ์ผ ๋ $\theta_{kl}$์ ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ์ ์ค์ ์ ์ธ์ฌ๋ฆฌ๊ฐ Sunglasses์ธ ๋ฐ์ดํฐ ๊ฐ์ ๋น์จ์ ์๋ฏธํ๋ค.
๋ง์ฝ ๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ๋ฅผ ์ด์ฉํด์ ์ด๋ค ์ํ $x$๋ฅผ ์์ฑํ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ฅ ์ ๊ณ์ผํ๋ ค๋ฉด ๊ฐ๋ณ ํน์ฑ์ ํ๋ฅ ์ ์ ์ฒ๋ผ ๊ณฑํ๋ฉด ๋๋ค.
$$p(x) = p(Round, White, Overall, Red, NoHair) = p(Round)p(White)p(Overall)p(Red)p(NoHair)$$
์ ๋ฆฌํด๋ณด๋ฉด, ๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ ๋ชจ๋ธ์ ๊ด์ธก๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ถํฐ ์ด๋ค ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํ์ตํ๊ณ ์ด๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ ๊ด์ธก ๋ฐ์ดํฐ์ ์๋ ์๋ ์๋ก์ด ์ํ์ ์์ฑํ ์ ์๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ ํน์ฑ๊ฐ์ ๋ฐ๊ฒฌ ํ๋ฅ ์ด ๋ ๋ฆฝ์ ์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ํ๊ณ ์ถ์ ์ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด ๋ง์ฝ ์ด๋ฌํ ๊ฐ์ ์ด ์ฑ๋ฆฝ๋์ง ์์ ๋๋ ๋์ฒด ์ด๋ค ์ผ์ด ๋ฐ์ํ ๊น?
4. ํ๋ฅ ์ ์ธ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํ๊ณ
๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ ๋ชจ๋ธ์ ํ์ตํ๋ฉด์ ์ฌ์ฉํ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ 5๊ฐ์ ํผ์ณ ์ฆ, 5๊ฐ์ ๊ณ ์์ค ํน์ฑ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ๋ง์ฝ ์ฃผ์ด์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ์ด ํฝ์ ๊ฐ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ์ด๋ฏธ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ผ๋ฉด, ๊ทธ ๋๋ ๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉํด๋ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ ๋์ฌ๊น? ๊ฒฐ๋ก ๋ถํฐ ๋งํ๋ฉด ๊ทธ๋ ์ง ๋ชปํ๋ค. ์๋ํ๋ฉด ์ด๋ฏธ์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ ๋ชจ๋ธ์ด ๊ฐ์ ํ๋ ์ฌํญ ์ฆ, ํน์ฑ๋ค์ด ์๋ก ๋ ๋ฆฝ์ ์ด์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋จ์ ์ธ ์๋ก, ์ฌ๋ ์ด๋ฏธ์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ๊ฐ๊ฐ ๊ตฌ์ญ๋ง๋ค ๋น์ทํ ์๊น ์ฆ, ๋น์ทํ ํฝ์ ๊ฐ๋ค๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋ค. ๋ค์ ๋งํด, ํน์ฑ(ํฝ์ )๋ค ๊ฐ์ ์๋ก ์๊ด๊ด๊ณ๊ฐ ํฌ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค.
๋ ๋ฒ์งธ๋ก๋ ์ด๋ฏธ์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฒฝ์ฐ ํฝ์ ๊ฐ์๊ฐ ์์ฒญ๋๊ฒ ๋ง์์ง๋ฏ๋ก ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ๋ณต์ก๋๊ฐ ๋งค์ฐ ์ฆ๊ฐํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ์ด์ ์์์์๋ ๋จ์ํ 5๊ฐ์ ํน์ฑ๋ง ๊ณ ๋ คํ๋ฉด ๋์์ง๋ง, ์ด๋ฏธ์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋งค์ฐ ์์ ์ด๋ฏธ์ง๊ฐ 32x32, ์์ฆ ๊ฐ์ ๊ณ ํ์ง ์ด๋ฏธ์ง๋ 1024x1024 ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊น์ง ํ๋คํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ๋ณต์ก๋๊ฐ ์์ฒญ๋๊ฒ ์ฆ๊ฐํ๊ฒ ๋๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ๋์ด๋ธ ๋ฒ ์ด์ฆ ๋ชจ๋ธ์ด ์ด๋ฏธ์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๋์ํ์ง ๋ชปํ๋ ์ด์ ๋ ์ด์ ๊ฐ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ๋ฅ๋ฌ๋์ด ๋ฑ์ฅํ๋ค. ๋ฅ๋ฌ๋์ ์ฃผ์ด์ง ๋ฐ์ดํฐ๋ก๋ถํฐ ์๋ฏธ ์๋ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ถ๋ก ํ ์ ์๋ ๋ชจ๋ธ์ด๋ฉฐ, ํนํ ์ ์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ์ ํน์ฑ์ผ๋ก ๋ณํํ ์ ์๋ค๋ ํํํ์ต์ ์ํํ ์ ์๋ค. ๋ฅ๋ฌ๋์ ๋ค๋ฃจ๊ธฐ ์ ์ ์ด ํํํ์ต์ ๋ํด ๋ช ํํ ์ดํดํ๊ณ ๋์ด๊ฐ์ผ ํ๋ค.
4-1. ๋ชจ๋ธ์ด ์ฌ๋์ฒ๋ผ ํ๋ํ๊ธฐ ์ํ ํ์ต, ํํํ์ต(Representaion Learning)
ํํํ์ต์ ํต์ฌ ์์ด๋์ด๋ ์์ฒญ๋ ๊ณ ์ฐจ์ ํ๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ์ง์ ๋ชจ๋ธ๋ง ํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ์ ์ฐจ์์ ์ ์ฌ๊ณต๊ฐ(Latent Space)์ ์ฌ์ฉํด์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ๊ฐ ์ํ์ ์ ์ฐจ์์ ํน์ ํฌ์ธํธ๋ก ํํ์ ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ฅผ ํน์ ํจ์ $f$๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ ์ ์ฐจ์์ ํน์ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ์๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ๋ฐ์ดํฐ(ex. ์๋ก ์์ฑ๋ ์ด๋ฏธ์ง, ํ ์คํธ ๋ฑ)์ ๋งคํํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
์ ํ ์คํธ๋ก๋ง ๋ดค์ ๋๋ ํํํ์ต์ ๋ํด์ ์ ์ฒด๊ฐ์ด ์๋ ์ ์๋ค. ํ์๋ ๊ทธ๋ฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์๋ฅผ ํตํด์ ์ดํดํด๋ณด๋๋ก ํ์. ๋ง์ฝ ์๋์ ๊ฐ์ ๊นกํต ๋ชจ์์ ์ด๋ฏธ์ง ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ค์ด ์๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ์.
์ด ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๋ณด๊ณ ์ธ๊ฐ๊ณผ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ด ์ด๋ป๊ฒ ์๋ก์ด ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ์์ฑํ๋์ง ์ผ์ข ์ ์ฌ๊ณ ๊ณผ์ (?)์ ์์ ํ๋ฉด์ ๋น๊ตํด๋ณด์. ๋จผ์ ์ฌ๋์ด๋ค. ์ฌ๋์ ๋จผ์ ์ ๋ฐ์ดํฐ์ (๊ณ ์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ)์ ๋ณด๊ณ ์๋ก์ด ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ์์ฑํ๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ฉด, ๊ณง๋ฐ๋ก '๋์ด์ ๋๋น' ๋ผ๋ ํน์ง๋ค์ ์ด์ฉํด์ ์๋ก์ด ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ์์ฑํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ๋ฐ๋ก '๋์ด์ ๋๋น'๋ผ๋ ํน์ง์ด ๋ฐ๋ก ์ ์ฐจ์ ์ ์ฌ ๊ณต๊ฐ์์์ ํน์ฑ์ ์ฌ๋์ด ์ธ์งํ๋ค๋ผ๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค.
ํ์ง๋ง ์์ฑ ๋ชจ๋ธ(์ปดํจํฐ)์ ์ฌ๋์ฒ๋ผ ์ด๋ฐ ๊ฒ๋ค์ ๊ณง๋ฐ๋ก ์ธ์งํ์ง ๋ชปํ๋ค. ์ฆ, ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ '๋์ด์ ๋๋น'๋ผ๋ ๊ฒ์ด ์ ์ฐจ์ ์ ์ฌ๊ณต๊ฐ์ ํน์ฑ์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ ์ค์ค๋ก ์ธ์งํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ(๊ณ ์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ)๋ฅผ CNN, RNN ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฅ๋ฌ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํด์ '๋์ด์ ๋๋น' ๊ฐ์ ์ ์ฐจ์์ ์ ์ฌ๊ณต๊ฐ์ ํน์ฑ์ ์ธ์งํ๋๋ก ํด์ฃผ์ด์ผ ํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ ๋ค์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ๋งคํ ํจ์ $f$๋ฅผ ํ์ต ์ฆ, ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ํ์ตํ์ฌ ์ ์ฐจ์ ์ ์ฌ๊ณต๊ฐ์ ํน์ ํฌ์ธํธ๊ฐ ์๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ์ด๋ ํ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋งคํํ๋๋ก ํ๋ค.
๋ฐฉ๊ธ ์์์ CNN, RNN ๋ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฅ๋ฌ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํด์ ์ ์ฐจ์์ ์ ์ฌ๊ณต๊ฐ์ ํน์ฑ์ ์ธ์งํ๋๋ก ํด์ค๋ค๊ณ ํ๋๋ฐ, ์ด๋ ํํํ์ต์ ์ฅ์ ์ค ํ๋์ด๋ค. ์ฆ, ํํํ์ต์ ์๋ฏธ ์๋ ์ ์ฐจ์ ์ ์ฌ๊ณต๊ฐ์์ ์ด๋ฏธ์ง์ ๊ณ ์์ค ์์ฑ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ฐ์ฐ์ ์ํํ ์ ์๊ฒ ํด์ค๋ค.
๋ ๋ค๋ฅธ ์์๋ฅผ ๋ค์ด๋ณด์. ์ด๋ฒ์๋ ์ข ์๋ค๋ฅธ ์์์ธ๋ฐ, ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๊ตฐ์ค ์์์ ๋น์ ์ ์ผ๊ตด์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ด ์์ํด์ ์์ฑํ๋ค๊ณ ์ณ๋ณด์. ์ค์ ๋ก ์ด๋ค ์ฌ๋์ด ๋ชจ๋ฅด๋ ์ฌ๋์ ์ผ๊ตด์ ์ธ์ํ ๋, ๊ทธ ์ฌ๋์ ํผ๋ถ์กฐ์ง(ํฝ์ )์ด ์ด๋ป๊ณ , ์ธํฌ ์๊น(ํฝ์ )์ด ์ด๋ป๊ณ .. ํ๋ฉด์ ์ค๋ช ํ์ง ์๋๋ค. ๋จ์ํ "๊ธ๋ฐ๋จธ๋ฆฌ์ ์๊ฒฝ์ ์ผ๋ค"๋ผ๋ ์ ๋ณด๋ง์ผ๋ก๋ ์ฌ๋์ ๋จธ๋ฆฟ์์์ ๊ทธ ํน์ฑ์ ๋ง๊ฒ ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ์์ฑํ๋ค. ๋ง์ฝ ๊ธ๋ฐ๋จธ๋ฆฌ์ ์๊ฒฝ์ ์ผ๋ค์ ๊ฐ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ถ๊ฐ๋ก ์ ๋ฌํด์ค์๋ก ์ฌ๋์ ๋ ๋ช ํํ๊ฒ ์ ์ ํ ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ์ ์์ฑํด๋ผ ๊ฒ์ด๋ค.
์ด๊ฒ์ฒ๋ผ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ ํํํ์ต์ ํตํด์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ(๊ณ ์ฐจ์)๋ก๋ถํฐ ์ ์ฐจ์์ ์ ์ฌ๊ณต๊ฐ์์ ์๋ฏธ ์๋ ํน์ฑ์ ์ถ์ถํ๊ณ ์ด๋ฅผ ํ์ตํ์ฌ ์ ์ ํ ํํ์ ์๋ก์ด ์ด๋ฏธ์ง๋ก ์์ฑํด์ค ์ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํ์ ์ผ๋ก ์ค๋ช ํด๋ณด๋ฉด, ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ๋น์ ํ ๋งค๋ํด๋(manifold)๋ฅผ ์ฐพ๊ณ ์ด ๊ณต๊ฐ์ ์์ ํ๊ฒ ์ค๋ช ํ๊ธฐ ์ํด ํ์ํ ์ฐจ์์ ๊ตฌ์ฑํ๊ฒ ๋๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ๋ณด๋ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ์ด ๋ง์น ์ธ๊ฐ์ ์ฌ๊ณ ๋ฐ ์ธ์ง ๊ณผ์ ์ ๋ฌ์ฌํ ๋ฏ ํ๋ค.
์ ๋ฆฌํ๋ฉด, ํํํ์ต์ ์ด๋ฏธ์ง์ ํฝ์ ๋ค์ด ์ด๋ป๊ฒ ์ถ๋ ฅ๋์ด์ผ ํ๋์ง ๊ฐ์ฅ ์ ์ค๋ช ํ๋ ๊ณ ์์ค ํน์ฑ์ ๋ง๋ ๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ๋ง๋ ๊ณ ์์ค์ ํน์ฑ์ ์ด์ฉํด ๋ง๋ ์ ์ฌ ๊ณต๊ฐ์ ํฌ์ธํธ๋ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ ์ ํ๊ฒ ์ ์์ฑ๋ ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ํํํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฌ์ง์ด ์ ์ฌ ๊ณต๊ฐ์์์ ๊ณ ์ฃผ์ ํน์ฑ ๊ฐ์ ์กฐ๊ธ๋ง ๋ฐ๊พธ๋ฉด ๊ธ์ธ ์๋ก์ด ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ํํํ ์ ์๊ฒ ๋๋ค.
์ง๊ธ๊น์ง ํด์ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ๊ฐ๋ ๊ณผ ์ด๋ก ์ ๋ํด์ ์์๋ณด์๋ค. ๋ค์ ๋ชฉ์ฐจ๋ถํฐ๋ ์ ํต์ ์ธ ์์ฑ ๋ชจ๋ธ ์ข ๋ฅ์ธ AE(AutoEncoder)์ VAE(Variational AutoEncoder)์ ๋ํด์ ์์๋ณด๋๋ก ํ์.